Dynia olbrzymia potrzebuje do wzrostu sporej przestrzeni, lecz mniejsze rodzaje świetnie sprawdzą się do przydomowego ogrodu. Dynie świetnie pasują do zup, pasztetów, gulaszy, a nawet deserów. Sprawdź, czego potrzebują do prawidłowego wzrostu.
Dynia to roślina, które potrafi zachwycić już samym swoim wyglądem. Duża, okrągła i intensywnie pomarańczowa, jest jednym z bardziej rozpoznawalnych symboli jesieni. Wiele Polaków pragnie mieć ją we własnym ogrodzie nawet tylko ze względów tej estetyki. Jest to też jednak odżywcze warzywo, które niewątpliwie warto dołączyć do swojej diety. Dynia z własnej grządki smakuje nieporównywalnie lepiej niż zakupiona w sklepie!
Dynia i jej odmiany
Dynia zwyczajna (Cucurbita pepo) to jeden z licznych rodzajów roślin dyniowatych, do których zalicza się około 18 gatunków. W obu Amerykach uprawiane były od ponad 10 tysięcy lat. Do Europy trafiły po kolonizacji tych kontynentów. Obecnie wyróżnia się wiele odmian dyni, z czego każda posiada inne wymiary, kształty, kolory i właściwości.
| Przykładowe odmiany dyni i ich charakterystyka | |
| Odmiana | Właściwości |
| dynia makaronowa | niewielka, o podłużnym kształcie. Po ugotowaniu, jej miąższ rozpada się na włókna, które przypominają właśnie makaron |
| dynia piżmowa | ma gruszkowaty kształt i niewielki rozmiar. W smaku jest dość słodka |
| dynia delicata | jej delikatny smak sprawia, że świetnie pasuje nawet do deserów |
| dynia figolistna | kiełki, kwiaty i liście można spożywać na surowo. Z przetworzonego miąższu tworzy się słodycze, napoje i paszę |
| dynia olbrzymia | jej owoce dorastają średnio do masy 50 kg. Miąższ nadaje się do dań wytrawnych i deserów |
| dynia zwyczajna | spotykane są jej kolory żółty, zielony i pomarańczowy. Owoce dorastają do 40 cm średnicy, na kanciastych, twardych szypułkach |
| dynia hokkaido | japońska odmiana dyni olbrzymiej, ciesząca się rosnącą popularnością. Oprócz miąższu jadalna jest także skórka. W smaku przypomina pieczone kasztany jadalne |
| dynia ozdobna | pod tą nazwą kryje się wiele różnych odmian dyni i tykwy. Wysuszone owoce są małe, często wielobarwne i o ciekawych kształtach. Nie są trujące, lecz mogą być po prostu niesmaczne |
Liście, kwiaty i owoce
Większość odmian dyni to rośliny jednoroczne. Jej pędy są bardzo ekspansywne – płożą się po ziemi i mogą osiągać nawet 10 metrów długości. Posiadają wąsy czepne oraz duże, ząbkowane, owłosione liście o kształcie serca. Kwiaty dyni pojawiają się w okresie od czerwca do września – pojedynczo, z kątów liści. Są one sporych rozmiarów, żółte i bezwonne. Co ciekawe, także nadają się do jedzenia. Mogą stanowić ciekawy dodatek do sałatek
Owoce dyni to bez wątpienia jej najbardziej charakterystyczna część. Są one duże, kuliste i przeważnie pomarańczowe. Posiadają grubą skórę i soczysty miąższ. Znajdujące się w ich wnętrzu pestki są także jadalne – i niezwykle zdrowe. Owoce zbierane są już lipca, aż do pierwszych przymrozków, najwięcej w październiku. Istnieją odmiany mniejsze i większe, o różnych kształtach. Rekordowa odnotowana masa dyni wynosiła aż 1190,4 kg.
Wysiew dyni
Nasiona dyni można wysiewać w rzędach, po 2-3 w jednym otworze. Najlepiej zachować odstęp około 1,5 metra pomiędzy kolejnymi warzywami. Kiełkowanie rozpoczyna się w temperaturze powyżej 12°C, po około 6-8 dniach. Dynia nie rośnie w chłodzie, więc najlepiej zabrać się do wysiewu na przełomie maja i czerwca.
Uprawa dyni
Idealne stanowisko pod uprawę dyni powinno być ciepłe i słoneczne. Choć to warzywo kojarzy się z chłodną jesienią, młode rośliny źle znoszą zimne wiatry i spadki temperatury. Można okryć je agrowłókniną, lecz należy ją ściągnąć na czas kwitnienia. Rośliny te mogą być uprawiane praktycznie po wszystkich innych warzywach, z wyjątkiem innych dyniowatych. Najlepiej radzą sobie wysiane bezpośrednio po oborniku.
Rodzina dyniowatych wymaga do swojego wzrostu żyznej i przepuszczalnej gleby. Są jednak dość tolerancyjne w kwestii właściwości podłoża. Potrzebują stosunkowo częstego podlewania i dwukrotnego nawożenia. Pierwsze dokarmianie należy wykonać po pojawieniu się pierwszych zawiązków owoców, a kolejne – po pierwszych zbiorach. Ważne jest także regularne odchwaszczanie i spulchnianie ziemi, na której rośnie dynia.
Przycinanie a jakość zbiorów
Umiejętne cięcie dyni pozytywnie wpływa na jakość plonu i przyspiesza zbiory. Pierwsze przycinanie warto wykonać już na pierwszym etapie wzrostu rośliny, za 5 lub 6 liściem. Przycina się także pędy boczne, po osiągnięciu przez nich długości około 50 cm.
Kwitnienie rozpoczyna się po około 40-60 dniach od wysiewu i trwa dość długo. Niepotrzebne zawiązki należy na bieżąco usuwać i zostawić około 3-4 (lub 8-10 w przypadku odmian średnich i małych). W ten sposób przyczynisz się do szybszego dorastania i dojrzewania owoców.
Ochrona dyniowej grządki
W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób grzybowych, najlepiej podlewać ziemię i nie lać wody na liście rośliny. Gdy zauważysz pierwsze owoce, zacznij podawać dyni płynną odżywkę z dużym stężeniem potasu. Można stosować ją mniej więcej raz na dwa tygodnie. Ważne jest także odchwaszczanie i zapewnienie uprawom odpowiedniego stopnia wilgoci oraz ciepła.
Duże zagrożenie dla dyni stanowią ślimaki i gnicie od mokrej ziemi. W ramach ochrony przed tymi czynnikami świetnie sprawdzi się zwykła cegła wsunięta pod warzywo. W celu zapobiegania lub leczenia szarej pleśni na dyni dobrze sprawdzi się leczenie środkami chemicznymi. Warto zastosować profilaktyczny oprysk przeciwko zgniliźnie trądzikowej.
Zbiory dyni
Owoce dyni zbiera się w okresie ich pełnej dojrzałości, czyli najczęściej we wrześniu i październiku. Pozostaw je na roślinach tak długo, jak to możliwe, aby umożliwić im uzyskanie pełni smaku. Należy ucinać je ostrym nożem, pozostawiając około 10 cm szypułki. Dobrze zostawić je na jakiś czas na słońcu, aby skórka mogła stwardnieć, a miąższ stanie się bardziej soczysty i zachowa swoją świeżość na dłużej. Dojrzała dynia może być przechowywana w temperaturze pokojowej lub w chłodnej piwniczce.
Czy dynia to zdrowe warzywo?
Niepozorna i często pomijana w jadłospisach dynia skrywa w sobie wiele cennych składników odżywczych. Wśród nich można wyróżnić: witaminę C, A, E i K, witaminy z grupy B, wapń, magnez, potas i fosfor. Dzięki nim posiada następujące właściwości:
- działanie przeciwzapalne;
- korzystny wpływ na kondycję skóry;
- stosowana zewnętrznie jako składnik kosmetyków złuszcza martwy naskórek i pielęgnuje skórę;
- zawarty w niej beta-karoten wspomaga prawidłowe działanie narządu wzroku;
- obniża poziom cholesterolu;
- reguluje ciśnienie tętnicze;
- działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo;
- olej z dyni i pestki dyni są cennym źródłem cynku i zdrowych kwasów tłuszczowych.
Dynia to niezwykle cenne warzywo, które warto zasiać w swoim ogrodzie nie tylko dla jej wyglądu, ale też niezwykłych właściwości odżywczych i zdrowotnych. Jest to roślina stosunkowo łatwa w uprawie, jednak potrzebuje dość dużo miejsca do wzrostu. Dostępne są jednak także jej mniejsze odmiany, które świetnie sprawdzą się w niewielkich ogrodach. Gatunków dyni jest tak wiele, że z pewnością każdy znajdzie wśród nich coś dla siebie.
