Wciornastki są dosyć trudne do dostrzeżenia i zidentyfikowania, jednak skutecznie potrafią uprzykrzyć życie niejednemu miłośnikowi roślin doniczkowych i nie tylko. Jak je rozpoznać, zwalczyć i zapobiec ponownej inwazji w przyszłości?
Wciornastki (łac. Thripidae), to niezwykle małe, owady z tego względu często nazywa się je przecinkami. Skojarzenie to jest tym bardziej trafne, że mają wydłużony korpus, zazwyczaj pomarańczowy, czarny lub brązowy. Istnieje kilka tysięcy sklasyfikowanych gatunków wciornastków. Najczęściej spotykanymi w Polsce odmianami są wciornastek tytoniowiec, cieplarek oraz anturiowiec. Szkodniki te mają aparat gębowy kłująco-ssący, dzięki któremu wypijają sok z rośliny, co powoduje zamieranie zaatakowanej rośliny. Mało tego, mogą przenosić niebezpieczne wirusy. Ich obecność została odnotowana niemalże na całym świecie. Przeczytaj i dowiedz się więcej.
Wciornastki – objawy żerowania
O obecności wciornastków może świadczyć szereg rozmaitych dolegliwości, które można zauważyć na swoich roślinach: liściach, kwiatach, pędach, a także łodygach. Najczęstszymi widocznymi oznakami żerowania szkodników:
- deformacja liści i kwiatów;
- drobne, jasne plamki na powierzchni liści;
- srebrzystość liści;
- charakterystyczne zbrunatnienia nasadowych części liści;
- skorkowacenia powierzchni, np. łodyg;
- różnorodne przebarwienia i deformacje kwiatów;
- czarne grudki na roślinie (odchody wciornastków).
Prosta metoda na identyfikację szkodników
Jeżeli oględziny rośliny nie są wystarczające do stwierdzenia, czy to, co niszczy roślinę to wciornastki, można wypróbować niezawodną domową metodę. Wystarczy podłożyć czystą, białą kartkę pod liście i kwiaty rośliny, na której podejrzewamy szkodliwe działanie wciornastków. Następnie należy energicznie potrząsać rośliną i dokładnie sprawdzić, czy coś spadło na podłożoną wcześniej kartkę. Jeżeli na roślinie żerują wciornastki, to po zaledwie kilku sekundach na kartce pojawią się ciemne lub żółte „przecinki”, które bardzo szybko się poruszają i mają około 1 mm długości. Prawdopodobnie będzie ich stosunkowo dużo. Taki obraz świadczy o tym, że uprawa jest zaatakowana przez te szkodniki. Lupa pozwoli przyjrzeć się im bliżej i zidentyfikować konkretny gatunek owada.
Najczęściej spotykane odmiany
Wciornastek cieplarek (Parthenothrips dracaena)
Inaczej nazywany wciornastkiem paskowanym, to niezwykle często pojawiający się gatunek w kwiatach doniczkowych uprawianych w mieszkaniach. Przeważnie atakuje, palmy, bluszcze, a także figowce. Owady są w brązowo-żółtym kolorze i mierzą około 1,5 mm długości. Charakteryzują go 7-członowe żółte czułki i przezroczyste skrzydła.
Wciornastek szklarniowiec (Heliothrips haemorrhoidalis)
Ta odmiana również jest często spotykana w polskich mieszkaniach, jednak najczęściej jest on zawlekany z importowanymi roślinami. Dorosłe osobniki cechują: ciemnobrązowa barwa z jaśniejszym odwłokiem, 1,5 mm długości, 8-członowe czułki w żółtym kolorze i jednolicie jasne skrzydła.
Wciornastek tytoniowiec (łac. Thrips tabaci)
Niezwykle groźny w uprawie cebuli i pora. Ponadto atakuje szparagi, goździki, chryzantemy, a także gerbery. Osobnik dorosły mierzy około 1,2 mm długości, czułki o barwie brązowej, co ciekawe kolor ciała zmienia się w zależności od pory roku: wiosną i latem jest żółty, a jesienią – brązowy.
Wciornastek zachodni (łac. Frankliniella occidentalis)
Zdecydowanie najgroźniejszy gatunek. Masowo spotykany w szklarniach, atakuje rośliny ozdobne i warzywa. Niezwykle szybko się rozmnaża i jest wyjątkowo trudny do zwalczania zarówno przy pomocy metod biologicznych jak i preparatami owadobójczymi. Owady mierzą około 1,7 mm długości i występuje w dwóch wersjach kolorystycznych: wiosną i latem w wersji żółto-pomarańczowej, z brązową głową, natomiast jesienią ciemnieją, i mają brązowy tułów. Czułki są 8-członowe. Gatunek przenosi niebezpieczny wirus TSWV, który powoduje degenerację całych roślin.
Jak zwalczać wciornastki?
Na rynku ogrodniczym nie brakuje preparatów do zwalczania wciornastków, niemniej jednak w przypadku domowych upraw doniczkowych wybór ten jest znacznie ograniczony. Ze względu na toksyczność dostępnych środków owadobójczych wielu z nich nie można stosować w zamkniętych przestrzeniach, których żyją ludzie (w szczególności dotyczy to małych dzieci) i zwierzęta. W takich sytuacjach najlepiej poradzić się sprzedawcy w sklepie ogrodniczym, aby wskazał bezpieczne środki do stosowania w amatorskiej uprawie. W tym przypadku producenci oferują kilka rozwiązań.
Pałeczki owadobójcze z nawozem
Niewątpliwie najwygodniejszym sposobem walki z tymi owadami są pałeczki. Największym ich atutem jest proste stosowanie. Wystarczy zgodnie z instrukcją włożyć do ziemi z rośliny, na której żerują niechciani lokatorzy i podlać, aby składniki z pałeczki mogły się uaktywnić. Ponadto tego typu produkty zazwyczaj zwalczają także: przędziorki wełnowce, tarczniki, mączliki oraz mszyce. Ze względu na łatwość stosowania i wysoką skuteczność dosyć trudne dostępne.
Koncentrat
Rozmaite koncentraty stanowią większość środków owadobójczych na rynku. Istnieją preparaty przeznaczone dla roślin domowych działające jednakowo na dorosłe osobniki szkodnika, ale również jego larwy. Substancję należy rozcieńczyć w proporcjach rekomendowanych przez producenta i gotowym roztworem podlać lub opryskać roślinę.
Spray
Równie wygodny w stosowaniu, jak pałeczki. Wystarczy dobrać odpowiedni spray i spryskać roślinę zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Podobnie jak wcześniejsze środki działa systemicznie, czyli wnika we wszystkie części rośliny (w system korzeniowy także). To istotne w walce z wciornastkami, bowiem żerują na różnych częściach sadzonki. Nie można też pominąć faktu, że opryski tego typu działają na szkodniki w każdym stadium.
Domowe sposoby na wciornastki
- czosnek – posiekaj drobno czosnek i zakop w doniczce z ziemią, nie będzie najprzyjemniej pachniało, ale w naturalny sposób pozbędziesz się szkodników;
- woda z mydłem – mycie rośliny roztworem wody z szarym mydłem, nie tylko oczyści roślinę z nieczystości, ale również skutecznie pozbywa się niechcianych lokatorów;
- nawilżacz powietrza – wciornastki najlepiej czują się w suchym klimacie, więc podniesienie poziomu wilgotności powietrza może pomóc. To również doskonały sposób zapobiegawczy.
- prysznic – w przypadku niewielkiej inwazji może wystarczyć prysznic rośliny, jednak trzeba liczyć się z tym, że nie każda roślina dobrze znosi tego typu zabiegi.
Naturalna metoda ochrony roślin
Jedną ze skutecznych metod profilaktyki roślin przed atakiem wciornastków i innych szkodników roślin zielonych jest regularne przecieranie liści roślin ozdobnych olejkiem neem, który nie tylko pięknie nabłyszcza liście, ale również wytwarza tłustą warstwę ochronną, która utrudnia żerowanie rozmaitym owadom.
Wciornastki to grupa niezwykle trudnych do zwalczenia drapieżnych roztoczy. Cechuje je wysoka szkodliwość, w postaci dorosłego owada wysysają soki i prowadzą do deformacji rośliny. Warto zapobiegać ewentualnej inwazji, a jeżeli już się pojawi to jak najszybciej zatrzymać jej rozwój, bo samice składają jaja, z których wylęgają się larwy – cały cykl przebiega bardzo szybko. Aby to przerwać, natychmiast trzeba zastosować odpowiednie środki ochrony roślin.
