Niektóre gatunki roślin porastają tereny, które nie nadają się pod uprawę. Tolerują niemal każde warunki, nie straszna im susza, słońce czy mało wartościowa gleba, a nawet przestrzenie skalne. To rośliny charakteryzujące się właściwościami, dzięki którym mogą kolonizować w szybki sposób duże połacie terenów. Dowiedz się, które gatunki należą do roślin pionierskich.
Rośliny pionierskie – definicja
Rośliny pionierskie to takie, które jako pierwsze kolonizują miejsca o mało korzystnych warunkach. W ten sposób zasiedlają takie powierzchnie, jak skały, nieużytki, ziemie suche i o małej zasobności w substancje odżywcze. Jako pierwsze pojawiają się w miejscach hałd kopalnianych czy pogorzeliskach po pożarach. Są niezmiernie ważne w procesie użyźniania gleby, po jakimś czasie zostają wyparte przez inne gatunki. Ich szczątki powodują, że ziemia staje się podłożem wartościowym i bogatszym, co sprzyja kolonizowaniu innych, bardziej wymagających gatunków.
Cechy przystosowawcze gatunków pionierskich
Rośliny pionierskie wykształciły szereg cech umożliwiających im szybką kolonizację środowiska. Adaptacja do trudnych warunków jest możliwa dzięki następującym właściwościom:
- wysoka odporność na brak wody i składników odżywczych w ziemi;
- przystosowanie do zmian temperatury – zarówno mrozów jak i upałów;
- bardzo szybki wzrost;
- cykl rozwojowy umożliwiający wytwarzanie dużej ilości nasion;
- zdolność zatrzymywania wody z opadów;
- spore wymagania świetlne, rośną dobrze na otwartych połaciach terenu;
- zdolność wiązania azotu z atmosfery w symbiozie z bakteriami;
- tworzenie rozległych pędów i kłączy.
Czym jest sukcesja ekologiczna?
To zjawisko któremu podlega cała przyroda. Szereg zmian następujących po sobie, którym podlegają wszystkie organizmy żywe. Jest procesem długotrwałym, który przebiega poprzez poszczególne stadia rozwoju. Zmiana następuje w wyniku rozwoju poszczególnych gatunków, które sukcesywnie są zastępowane przez bardziej zaawansowane formy. Można wyróżnić dwa główne stadia tego procesu.
Sukcesja pierwotna
Organizmy żywe zasiedlają przestrzenie bez jakichkolwiek istniejących form życia. Najpierw pojawiają się porosty, a wytwarzane przez nie substancje, głównie kwasy, przyczyniają się do rozwoju procesów glebotwórczych. W wyniku stopniowego powstawania gleby stanowisko zostaje zasiedlone przez bardziej zaawansowane organizmy, tj. mchy i paprocie. Proces ten jest długotrwały i może trwać nawet kilkaset lat.
Sukcesja wtórna
To proces następujący w miejscach, które wcześniej były już zasiedlone przez organizmy żywe. Jednak w wyniku klęski żywiołowej lub niszczącej działalności człowieka obumarły. Tereny takie zasiedlane są zdecydowanie szybciej niż w przypadku sukcesji pierwotnej, a rozwój nowych gatunków roślin następuje w przyśpieszonym tempie.
Rośliny pionierskie – jakie gatunki należą do tej grupy?
Roślinność porastająca mało atrakcyjne stanowiska, to wszelkiego rodzaju byliny, krzewy i drzewa, które dobrze znoszą trudne warunki. W pierwszej kolejności pojawiają się mchy i porosty, które są zastępowane przez różnego rodzaju pnącza i byliny, np. wrzosy. Do roślin pionierskich należą też krzewy:
Drzewa pojawiające się na nieurodzajnych terenach to głównie topola, klon, brzoza, wszelkiego rodzaju świerki i sosny. Wszystkie gatunki łączą niewielkie wymagania glebowe i szybka adaptacja do panujących warunków.
Rośliny pionierskie odgrywają nieocenioną rolę w całym ekosystemie. Biorą udział w wielu procesach, dzięki którym tereny mało urodzajne mogą być zasiedlane przez coraz bardziej zróżnicowaną florę. Wiele gatunków tych roślin to popularne rośliny ogrodowe, które są cenione ze względu na swoją wytrzymałość.
