Lilak to rodzaj krzewów o pięknych liściach i ciekawym kwitnieniu. Roślina bywa nazywana potocznie bzem tureckim lub bzem lilak. To dlatego, że jej wonne kwiaty przypominają nieco bez. Sprawdź wymagania, aby upewnić się, że możesz ją uprawiać w ogrodzie.
Lilak (Syringa) jest rodzajem roślin z rodziny oliwkowatych. Liczy około 30 gatunków. Większość z nich pochodzi ze wschodniej Azji, ale niektóre też z południowo-wschodniej Europy. W Polsce zaadaptowano część z nich jako rośliny ozdobne. Popularny jest zwłaszcza lilak pospolity (Syringa vulgaris), ale też lilak chiński (Syringa × chinensis) oraz lilak Josiki (Syringa josikaea).
Lilak – opis rodzaju
Lilaki rosną jako krzewy lub niewielkie drzewa. Liście wyrastają skrętolegle na pędach. Kwiaty są osadzone na osobnych łodygach i zebrane w wiechy. W przypadku odmian ozdobnych mają intensywny zapach. To właśnie z ich wyglądu i zapachu powstało skojarzenie lilaka z bzem. Jesienią kwiaty przekształcają się w owoce w postaci suchych, skórzastych torebek z kilkoma nasionami w środku.
Lilak – gatunki i odmiany
Uprawianych jest głównie 7 gatunków lilaków, ale wśród nich niezaprzeczalnie największą popularnością cieszy się lilak pospolity. To właśnie on i jego mieszańce dały początek wielu ciekawym odmianom ozdobnym. Są to takie lilaki jak:
- pospolity (Syringa vulgaris) – jest krzewem dorastającym do 7 m wysokości. Jego kwiatostany złożone z niewielkich kwiatków nie tylko cieszą oko, ale są też bardzo wonne;
- Meyera (Syringa meyeri) – dorasta zaledwie do 1,5 m. Ma eliptyczne liści i drobne jasnoróżowe kwiaty;
- kosmaty (Syringa villosa) – to średni krzew, osiąga około 3 m wysokości. Jest nieco większą wersją lilaka Meyera;
- perski (Syringa Persica) – osiąga do 1,8 m wysokości. Kwitnie w maju i czerwcu, a jego kwiaty intensywnie pachną. Ma ciemnozielone, wydłużone liście;
- zwisający (Syringa reflexa) – ma maksymalnie 3 m wysokości. Charakteryzuje się mocno zagęszczoną, kulistą koroną. Kwiaty są białe w środku i fioletowe na zewnątrz;
- węgierski albo Josiki (Syringa josikaea) – może osiągnąć maksymalnie 4 m wysokości. Ma szerokie sercowate liście. To wczesnokwitnąca odmiana – jasnofioletowe lub purpurowe kwiaty pojawiają się już w kwietniu;
- hiacyntowy (Syringa hyacinthiflora) – jest średniej wielkości. Ma sercowate liście i wiechowate kwiatostany niebieskoliliowego koloru.
- chiński (Syringa × chinensis) – mieszaniec lilaka pospolitego i perskiego. Maksymalnie dorasta o 5 m. Ma jajowate lub jajowato-lancetowate liście w ciemnozielonym kolorze. Silnie pachnące kwiaty zebrane są w luźnych wiechach.
Lilak pospolity – odmiany
Poza opisaniem gatunków lilaków warto zainteresować się odmianami najpopularniejszego z nich – lilaka pospolitego. Oto kilka propozycji dla ciebie:
- lilak pospolity „Sensation” – może być prowadzony w formie krzewu o wzniesionym pokroju lub niewielkiego drzewka. Jest rośliną dorastającą do 3,5 m. Zachwyca swoimi dużymi kwiatostanami osiągającymi nawet 30 cm długości;
- lilak pospolity „Primrose” – odmiana dorastająca do 2,5 m wysokości. Cechuje się nietypowym dla lilaka, bo białym lub lekko żółtym kwitnieniem.;
- lilak pospolity „Excellent” – odmiana o wyprostowanym pokroju, osiągająca 5 m wysokości. Ma pojedyncze, duże, białe kwiaty z wyraźnie zaznaczonymi żółtymi pręcikami;
- lilak pospolity „Michael Buchner” – odmiana o pojedynczych kwiatach w kolorze purpury z odcieniem liliowym. Dorasta do 4 m wysokości. Kwitnie obficie, powoli zmieniając kolor na coraz jaśniejszy;
- lilak pospolity „Ludwig Spaeth” – odmiana osiągająca 4 m wysokości. Kwitnie pojedynczymi fioletowopurpurowymi kwiatostanami.
Lilak – uprawa i pielęgnacja
Uprawa lilaka jest raczej łatwa. Roślina adaptuje się do różnych typów gleb i znosi też miejsca o różnym nasłonecznieniu.
Stanowisko i wymagania glebowe lilaka
Stanowisko, w którym posadzisz lilaka, powinno być słoneczne lub półcieniste. W tym ostatnim roślina lepiej zniesie suszę, za to nie będzie aż tak obficie kwitła. Jak już wspomniano, lilak toleruje różne typy gleb. Najlepiej jednak czuje się w żyznej ziemi wapiennej o obojętnym lub lekko zasadowym odczynie. Aby krzew kwitł jeszcze bardziej obficie, warto przed wsadzeniem sadzonki do dołka umieścić w nim nawóz organiczny, np. w postaci kompostu. Sadź lilaka na wiosnę, gdy ziemia się ociepli.
Pielęgnacja rośliny
Podlewanie jest konieczne zwłaszcza w przypadku młodszych okazów. Z czasem uodpornią się one na suszę, aczkolwiek te rosnące w pełnym słońcu mogą wciąż wymagać dostarczania wody podczas upalnego lata. Aby uniknąć nadmiernego odparowywania, warto położyć ściółkę przy świeżo posadzonych roślinach.
Zabezpieczanie dorosłych okazów na zimę nie jest konieczne, bo są one mrozoodporne. Na wiosnę dodatkowym niezbędnym zabiegiem dla krzewu będzie nawożenie. Pozwoli mu ono zakwitać z pełnym potencjałem. Idealnie sprawdzi się nawóz wieloskładnikowy, wzbogacony dodatkowo o fosfor, który pozytywnie wpływa na wygląd kwiatów. Możesz używać też obornika i kompostu.
Cięcie lilaka
Cięcie jest niezbędne w celu usuwania przekwitłych kwiatostanów. Pozostawienie ich osłabi roślinę i może spowodować, że nowe kwiaty będą pojawiać się rzadziej. Dodatkowo przeprowadza się cięcie w celu pielęgnacji tego krzewu ozdobnego. Pozwala ono naświetlić dolne pędy oraz pozbyć się zdeformowanych lub zbyt zagęszczonych odrostów. Wystarczy przeprowadzać je raz na 3-4 lata, momencie, gdy okaz przekwitnie.
Roślina wypuszcza odrosty korzeniowe. Zdarza się, że i je musisz wyciąć.
Żywopłot z lilaka
Z lilaka pospolitego i Meyera można stworzyć bardzo efektowny, zwłaszcza w porze kwitnienia, żywopłot. Roślina nadaje się na niego, bo jest gęsto rozrastająca się i długowieczna. Poza tym ma wszystkie inne zalety, czyli przede wszystkim piękne i wonne kwiatostany wyrastające w maju z pąków. To właśnie dlatego można spotkać takie żywopłoty np. w parkach.
W przypadku uprawy lilaka na żywopłot niezbędne będzie cięcie na pierwszy rok po posadzeniu, najlepiej jesienią. Dzięki niemu krzew będzie zagęszczał się znacznie szybciej. Na kolejny rok, tym razem po przekwitnięciu, również warto wykonać cięcie. Te zabiegi kontynuuj rokrocznie, dopóki twój żywopłot nie osiągnie pożądanej gęstości. Później można wykonywać już tylko cięcie korygujące, aby nadać mu pożądany kształt. Popularne odmiany lilaka na żywopłoty to:
- pospolity „Aucubaefolia”;
- pospolity „Sensation”;
- pospolity „Beauty of Moscow” („Krasavitsa Moskvy”);
- Meyera „Palibin” – polecany na niższe żywopłoty.
Rozmnażanie lilaka
Lilaka można z powodzeniem samodzielnie rozmnażać. W tym celu późnym latem pobiera się sadzonki półzdrewniałe z górnej części rośliny. Ich długość powinna wynosić około 20 cm. Cięcie wykonuje się pod oczkiem pędu. Dolny koniec sadzonki włóż w ukorzeniacz, a potem posadź w piasku zmieszanym z torfem i trzymaj w miejscu o temperaturze 15–18°C. Sadzonki można przenieść do doniczek z ziemią jesienią. Zimować mogą w chłodniejszym miejscu, ale o temperaturze niespadającej poniżej 0. Najlepsza jest taka zbliżona do 5°C.
Lilak to fascynujący krzew o niezwykle dorodnym kwitnieniu. Warto przekonać się o tym samemu, zapraszając go do ogrodu. Nie jest zbyt kłopotliwy w pielęgnacji, a w zamian za to odwdzięcza się nie tylko pięknymi kwiatami, ale też atrakcyjnym zapachem. Wybierz którąś odmianę dla siebie!
