Berberysy (Berberis) są niewielkimi krzewami z rodziny berberysowatych. W obrębie tego rodzaju jest wiele gatunków i ich odmian. Różnią się między sobą wielkością, pokrojem i wybarwieniem liści. Berberys to bardzo wdzięczna roślina do kompozycji ogrodowych oraz na żywopłoty. Niektóre gatunki wyglądają świetnie jako soliter lub też jako element kompozycji roślinnej. Dzięki wyjątkowo ozdobnym, charakterystycznym kolorom liści i owoców berberysy doskonale prezentują się na tle innych roślin, a także dodają barw w jesiennym ogrodzie.
Jak pielęgnować berberysy w ogrodzie?
Berberysowate nie należą do wymagających roślin. Udają się zarówno w słońcu, jak i w półcieniu. Lubią ziemię przepuszczalną o odczynie lekko kwaśnym. Dobrze tolerują okresowe braki wody, dlatego można je sadzić nawet na wzniesieniach, np. na skalniakach. Niektóre gatunki berberysów odznaczają się odpornością na mrozy i choroby.
Kiedy najlepiej sadzić berberysy w ogrodzie?
Dobrze jest sadzić berberysy wtedy, gdy roślina jest w okresie spoczynku. Można to robić jesienią (od września aż do listopada) albo wczesną wiosną (od marca do kwietnia). Świeżo posadzone rośliny należy obficie podlać. Podczas prac pielęgnacyjnych trzeba pamiętać o tym, że na pędach znajdują się ostre ciernie dorastające nawet do 1 cm, dlatego zaleca się używanie grubych rękawic ogrodniczych przy cięciu i przesadzaniu.
Wymagania i zabiegi pielęgnacyjne w uprawie
Podlewanie berberysów powinno być umiarkowane. Z uwagi na swój dobrze rozwinięty system korzeniowy wydajnie chłoną wodę i substancje mineralne. Są także odporne na okresowe niedobory wilgoci w glebie.
Większość gatunków berberysów dobrze znosi formowanie. Dotyczy to szczególnie roślin o pokroju szpalerowym, które nadają się na żywopłoty lub na obwódki wokół rabat. Regularnie przycinany krzew zagęszcza się.
Podczas pielęgnacji berberysów należy zwrócić uwagę na wiosenne usuwanie uszkodzonych w zimie pędów. Jest to szczególnie ważne w przypadku berberysu zimozielonego, ponieważ przemarznięte pędy stanowią potencjalne źródło jego zakażenia. Roślina ta wytwarza dość delikatne gałązki i zdarza się, że pod naporem pokrywy śnieżnej lub podczas wichury zostaną uszkodzone. Poza tym należy wycinać stare i osłabione gałęzie.
Berberys zimozielony a gatunki zrzucające liście – różnice
Odmiany zimozielone są delikatniejsze, przez co bardziej wymagające w uprawie, niż berberysy zrzucające liście na zimę. Lepiej rosną w cieplejszych rejonach i w miejscach osłoniętych od wiatru. Wymagają także regularnego podlewania, ponieważ są wrażliwe na przesuszenie gleby.
Przy chłodnej i deszczowej pogodzie ich liście mogą być atakowane przez mączniaka. Warto wtedy sięgnąć po preparaty do zwalczania chorób grzybowych i opryskać nimi berberysy. Należy też pamiętać o tym, że rośliny, które nie gubią liści na zimę, charakteryzują się wyższą wrażliwością na mróz niż odmiany gubiące ulistnienie. Takie okazy sprawią, że nasadzenia będą wyglądać imponująco przez cały rok, jednak w surowszym klimacie mogą przemarzać.
Cechy ozdobne berberysu – owoce, liście i kwiaty
Charakterystyczne walory ozdobne są głównym powodem, dla którego krzew ten jest chętnie sadzony w ogrodach. Dekoracyjne owoce są podłużne i czerwone u odmian, które zrzucają liście na zimę, natomiast berberys zimozielony ma owoce koloru granatowego. Jagody są dobrym źródłem witaminy C i są chętnie zjadane przez ptaki. Berberys jadalny wytwarza owoce, które znajdują zastosowanie w kuchni. Nadają się one do spożycia po wysuszeniu, a także w przetworach, ze szczególnym uwzględnieniem win i likierów.
Liście tych roślin są bardzo charakterystyczne. W zależności od odmiany mogą mieć piłkowany lub gładki brzeg. Są niewielkie i zazwyczaj mają odwrotnie jajowaty kształt. Blaszki liściowe jesienią przebarwiają się. Największe zróżnicowanie występuje w przypadku koloru blaszki liściowej u odmian zrzucających liście na zimę: ich barwa może być jasno- lub ciemnozielona, przybierać różne odcienie czerwieni i żółci. Berberys czerwony to ogólne określenie dotyczące popularnych odmian o czerwonych liściach. Niektóre berberysy mają liście dwubarwne lub z kolorową obwódką.
Krzewy kwitną wiosną w maju i w czerwcu. Ich kwiaty są drobne i zebrane w kilkucentymetrowe grona. Mają zazwyczaj kolor żółty lub pomarańczowy, czasami czerwony. Pojawiają się wtedy, gdy wiele roślin ogrodowych jeszcze nie wytwarza liści, stanowią więc subtelną ozdobę wczesnowiosennego ogrodu. Kwiaty wytwarzają mocny zapach, który wiosną wabi odżywiające się nektarem owady.
Berberys – gatunki i odmiany polecane do ogrodu
Poszczególne odmiany berberysu charakteryzują się sporym zróżnicowaniem. Dlatego można wybierać krzewy o pożądanej wysokości oraz pokroju, a także o określonej barwie liści. Berberysy miniaturowe to okazy osiągające kilkadziesiąt centymetrów wysokości. Można też znaleźć takie odmiany, których przedstawiciele dorastają aż do kilku metrów.
Jeśli tam, gdzie mieszkasz, temperatura zimą jest wyjątkowo niska, wybieraj do swojego ogrodu gatunki odporne na mróz, np. berberys pospolity czy koreański. Warto wybierać odmiany hodowlane, które są odporne na rdzę źdźbłową – chorobę, która często atakowała te rośliny rosnące dziko i przenosiła się na zboża.
Berberys Thunberga to gatunek z licznymi odmianami o barwnych liściach: czerwonych, żółtych i dwubarwnych. Jest to niewysoki krzew dorastający do 1,5 m. Cechuje się dobrą odpornością na suszę oraz niskie temperatury. Jego żółte kwiaty można zaobserwować w maju. Po zapyleniu, pod koniec lata zawiązują się czerwone lśniące owoce.
Berberys w ogrodzie – kompozycje z innymi roślinami
Liczne odmiany berberysu są chętnie wybierane do ogródków działkowych, na cmentarze czy do parków. Stanowią tam wyrazisty element nasadzeń. Popularnym gatunkiem do kompozycji jest berberys pospolity, który ma dość luźny pokrój i dorasta aż do 3 metrów wysokości. Ta roślina, z uwagi na swoje rozmiary, dobrze prezentuje się jako tło dla innych gatunków. Berberys koreański osiąga zwykle wysokość około 2 m i ma pokrój wyprostowany. Dlatego dobrze nadaje się na żywopłoty oraz jako strzelisty punkt wprowadzający ciekawą linię do kompozycji.
Wiele gatunków berberysów doskonale nadaje się jako uzupełnienie kompozycji roślinnej w ogrodzie. Kolorowe owoce oraz liście sprawiają, że przykuwa wzrok i staje się ważnym elementem jesiennej aranżacji działki. Niewielkie wymagania dotyczące warunków, oświetlenia, gleby i nawadniania sprawiają, że berberysy są idealnym krzewem nie tylko na kompozycje, ale także na żywopłoty czy do obwódek. Z powodzeniem możesz je uprawiać nawet w nieprzyjaznych dla roślin miejscach, np. wzdłuż ulicy.
