Szpeciel żeruje na bardzo różnych roślinach, przede wszystkim owocowych i ozdobnych. Te szkodniki roślin powodują, że na liściach zaczynają pojawiać się bardzo charakterystyczne wybrzuszenia, które wizualnie szpecą, a w wielu przypadkach mogą bardzo skutecznie osłabiać kondycję roślin. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są rodzaje szpecieli oraz w jaki sposób skutecznie z nimi walczyć.
Szpeciel – co to za szkodnik?
Szpeciel to roślinożerne roztocze, które cały swój cykl życiowy łączy z konkretnym gatunkiem roślin. Jego ślina jest bogata w enzymy, które szkodnik wstrzykuje w liście, powodując wzmożony podział komórek. Właśnie dlatego na zaatakowanych liściach wyrastają charakterystyczne pęcherzyki i narośla. Niektóre gatunki na tym nie poprzestają. Mogą natomiast sprawiać, że liście stają się zniekształcone i odbarwione. Czasami mogą przybierać rdzawobrązowy, a innym razem srebrny kolor.
Szpeciele nie powodują jedynie niedostatków estetycznych. Mogą także przenosić wirusy, bakterie i grzyby, które być może będą skutkować poważnymi chorobami drzew i innych roślin. Jeśli więc zauważysz na liściach charakterystyczne zgrubienia i zniekształcenia, powinieneś koniecznie rozpocząć proces niszczenia roztoczy.
Jak wygląda szpeciel? Kiedy się pojawia?
Wystąpienie tych szkodników jest o wiele bardziej prawdopodobne podczas bardzo upalnego i suchego lata. Szpecielom sprzyjają także łagodne zimy, które dodatkowo sprawiają, że szkodnik atakuje wcześniej niż zwykle.
Szkodnika nie da się zobaczyć gołym okiem. Pod mikroskopem widać natomiast, że ma on tylko dwie nogi, odwłok oraz sztyletowate zęby, którymi nakłuwa roślinę i wpuszcza do jej wnętrza swoją ślinę.
Rodzaje szpecieli
Szpeciele dzieli się według tego, czy żerują wewnątrz rośliny, czy na jej powierzchni. Te, które żerują w liściach, można poznać po pojawiających się na nich wgłębieniach i pęcherzykach. Są to między innymi:
- szpeciel gruszy;
- szpeciel śliwowiec;
- guzkowiec śliwowy;
- podskórnik jabłoni;
Szpeciele, które żerują na zewnątrz liści, powodują ich przebarwienie. W tej grupie znajdują się między innymi takie gatunki:
- wzdymacz gruszowy;
- szpeciel malin;
- pordzewiacz jabłoniowy;
- pordzewiacz śliwowy;
- pordzewiacz wiśni;
- pordzewiacz czereśni;
- pordzewiacz brzoskwini.
Szpeciel śliwowy
Pordzewiacz śliwowy to jego inna nazwa. Jak nietrudno się domyślić, bytuje na śliwach. O jego obecności świadczą marmurkowe przebarwienia na liściach oraz ich marszczenie się, a nawet opadanie. Na pędach z kolei mogą pojawić się czerwone plamki. Wzrost zainfekowanych pędów jest znacznie spowolniony, a w skrajnych przypadkach mogą one zasychać i odpadać. Szpeciel śliwowy może dotykać także drzew wiśniowych czy czereśniowych.
Pordzewiacz jabłoniowy
Ta odmiana szpecieli dotyka jabłoni. O obecności pasożyta świadczy zmiana wyglądu liści. Na początku pojawiają się na nich przebarwienia. Z czasem występują także zmarszczenia i zmatowienia. Ostatecznie liście przybierają kształt łódki. Zaatakowane drzewa bardzo trudno obronić. Ich liście zdecydowanie szybciej opadają, a ich owoce są zdecydowanie mniej wartościowe.
Szpeciel winorośli
Na liściach winorośli pojawia się szpeciel pilśniowiec winoroślowy, a o jego obecności świadczą zielone wybrzuszenia na górnej stronie liści. Na ich dolnej stronie pojawiają się z kolei pęknięcia, w których wnętrzu gromadzi się biały nalot pleśni. Podobnie jak w przypadku jabłoni, tutaj także znacznie zmniejsza się wartość owoców zaatakowanej rośliny. Liście również opadają z niej zdecydowanie szybciej.
Szpeciel malin
Szpeciel, który żeruje na malinach, objawia się przebarwieniami na zewnętrznych stronach liści. Zaatakowane krzaczki roślin są zdecydowanie słabsze, a przez to bardziej podatne na różnego rodzaju choroby. Obecność szpeciela jest zdecydowanie najbardziej niebezpieczna na plantacjach, ponieważ uderza on przede wszystkim w owoce, które rosną nierównomiernie i są bardzo słabe.
Rożkowiec lipowy i klonowy
Rożkowiec pojawia się na klonach i lipach Daje o sobie znać poprzez tworzenie się narośli o stożkowatym kształcie na zewnętrznej stronie liści. Mają one czerwonawy kolor. Na wewnętrznej stronie liścia znajdują się z kolei kremowe lub brązowe plamy.
Jak zwalczać szpeciela?
Obecność roztoczy roślin jest problemem nie tylko estetycznym. Same w sobie nie powodują one chorób, jednak osłabiają odporność roślin i sprawiają, że są one bardziej podatne na działanie wirusów i grzybów.
Szpeciel ma szczególnie zły wpływ na drzewa i krzewy umieszczone w sadach i plantacjach. Osłabiają bowiem owoce, które nierzadko nie nadają się do handlu.
Jak wiadomo, lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego nigdy nie kupuj sadzonek z niewiadomego źródła. Najlepiej korzystać z renomowanych sklepów ogrodniczych i zaopatrywać się u sprawdzonych hodowców. Kupione rośliny warto natomiast na około kwadrans zanurzyć w wodzie o temperaturze około 45 stopni Celsjusza.
Co zrobić, kiedy twoje rośliny zostały już zaatakowane?
Jeżeli nie jest to atak zmasowany, mogą sprawdzić się domowe środki. To na przykład wywar z rumianki czy krwawnika. Przy większych problemach trzeba zastosować preparaty chemiczne, na przykład środki na przędziorka. Opryski powinno się zacząć wiosną i powtórzyć po mniej więcej siedmiu dniach.
Szpeciel – podsumowanie
Jak widzisz, skutki żerowania szpecieli mogą być czasem naprawdę groźne dla roślin, dlatego warto znać charakterystyczne objawy obecności tych szkodników. Stosuj opisane przez nas metody profilaktyki, a jeśli problem już się pojawił, użyj metod naturalnych lub środków chemicznych.
