Dereń jadalny od wieków ceniony jest w medycynie ludowej południowo-wschodniej Europy. Jego owoce mają nie tylko przyjemny smak, ale wykazują dużo prozdrowotnych właściwości. Jego uprawa się opłaca z uwagi na piękne kwiaty, ale i wartościowe owoce.
Należąca do rodziny dereniowatych roślina może przybrać formę krzewu lub drzewka o nawet 7 m wysokości. Dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, aby posadzić dereń zwyczajny w nawet niewielkim ogrodzie. Pięknie kwitnie na żółto, jest rośliną bardzo miododajną, a jego jagody zawierają wiele cennych składników. W naszym kraju dostępnych jest kilka odmian, ale wszystkie doskonale sprawdzą się w twoim ogrodzie!
Dereń – popularne odmiany
W związku z wielowiekową tradycją uprawy derenia w naszym rejonie dostępnych jest sporo gatunków tej rośliny. Z pewnością należy wspomnieć o dereniu białym, którego białe kwiaty i niebieskawe owoce będą nietuzinkową ozdobą ogrodu, dereniu pagodowym, który urzeknie nas żywoczerwonymi liśćmi jesienią, a poza tym jest bardzo odporny na niesprzyjające warunki atmosferyczne. Jednak tylko dereń jadalny (cornus mas) ma jadalne jagody o istotnych właściwościach prozdrowotnych. W czasie kwitnięcia oraz owocowania również ta odmiana jest doskonałym uzupełnieniem ogrodowej kompozycji.
Uprawa i wymagania derenia jadalnego
Dereń jadalny nie jest rośliną szczególnie wymagającą, jeśli chodzi o jakość czy pH gleb – dobrze znosi zarówno lekko kwaśne, jak i lekko zasadowe ziemie. Wybrzydza jedynie ciężkimi, podmokłymi torfami i bardzo jałowymi glebami piaszczystymi. Dobrze rośnie nawet w czasie susz, ale niezbyt dobrze znosi podmokłe tereny. Co go wyróżnia na tle wielu innych roślin ogrodowych to brak konieczności podcinania, dzięki czemu jest idealnym wyborem dla osób, które nie mogą poświęcić swojemu ogrodowi zbyt wiele czasu. Główne zabiegi pielęgnacyjne związane z dereniami to nawożenie – śmiało można stosować uniwersalne nawozy mineralne.
Zastosowanie – nie tylko dekoracyjne!
Owoce derenia jadalnego mogą być spożywane na surowo, ale ich cierpki smak wręcz zachęca, aby zrobić z nich przetwory (w tym dżemy) czy nalewki. Są one bogate w witaminę C oraz A, zawierają ponadto potas, wapń, cynk, miedź, mangan, fosfor czy żelazo. Jagody derenia są również źródłem beta-karotenu, flawonoidów i kwasów organicznych, dlatego już od wieków jest stosowany w medycynie naturalnej. Sporą popularnością cieszy się także dereniówka, czyli nalewka na bazie owoców lub kwiatów derenia, która ma działanie przeciwgorączkowe i wzmacniające odporność. Wyciąg z jagód derenia w postaci okładów ma podobno również działać na bóle reumatyczne i migreny.
Dereń jadalny – drzewo czy krzew?
Derenie osiągają wysokość 4 do 7 metrów, mówimy więc o niskich drzewach, jednak są na tyle łatwe w formowaniu i podatne na modelowanie, że spotykane są również jako krzewy. Wiele osób wykorzystuje tę roślinę jako nieformowane żywopłoty, czy nawet osłony przed wiatrem. To tani i prosty sposób na ogrodzenie posesji – nie wymaga zbyt dużo zabiegów pielęgnacyjnych czy dobrych ziem. Trzeba się liczyć z tym, że zbiory mogą być wówczas mniej obfite. Z uwagi na łatwość formowania derenie są świetnymi wypełniaczami przestrzeni w przydomowej przestrzeni, gdzie jako kuliste krzewy prezentują się fenomenalnie.
Ile kosztują sadzonki i czy warto?
Z uwagi na sporą popularność i długą tradycję sadzenia dereni w naszym kraju, ceny sadzonek zdecydowanie nie należą do wysokich. W sklepach ogrodniczych można bez problemu znaleźć np. 3-letnie egzemplarze o wysokości 50-60 cm, w cenach oscylujących wokoło 30 złotych. To niezbyt wiele za roślinę o tak wielu pozytywnych właściwościach. Raz zasadzony, będzie przez lata cieszył oko walorami dekoracyjnymi oraz smacznymi jagodami, bowiem dereń jadalny jest odporny na niesprzyjające warunki i choroby, przez co szanse na jego zwiędnięcie są niewielkie.
Najczęstsze choroby i szkodniki derenia jadalnego
Dereń jadalny może niekiedy zostać zaatakowany przez niektóre z powszechnych schorzeń. Ze szkodników najczęściej spotykane są opuchlaki, które lubią nocami wygryzać dziury w liściach. Pułapki i środki zaprojektowane w tego szkodnika powinny jednak pomóc. Innym problemem może okazać się rdza, która manifestuje się na zielonych częściach, głównie w postaci rdzawych nalotów, prowadzących do przyspieszonego wypadania liści. Z tą chorobą grzybiczną od początku należy zdecydowanie walczyć. Inne powszechnie spotykane to septorioza, która może doprowadzić do obumarcia całego drzewka i mączniak prawdziwy, który może doprowadzić do zahamowania wzrostu derenia.
Rozmnażanie derenia jadalnego – to proste!
Bardzo skuteczną metodą rozmnażania derenia jadalnego jest przygotowanie sadzonek ze zdrewniałych części drzewa. Najlepiej przygotowywać je pod koniec jesieni, kiedy gałęzie są zdrewniałe i przygotowane do zimowego odpoczynku – najlepsze będą tegoroczne przyrosty, o średnicy około 1,5 cm, przycięte na długość 20-30 centymetrów. Po odcięciu (dolna część poniżej pąka, górna tuż nad kolejnym) i umieszczeniu w rowku co 10-15 cm (na głębokość 1/3 długości), należy je zasypać dobrą ziemią i solidnie podlać. Możesz również posadzić je bezpośrednio w doniczkach, jeśli preferujesz tę formę uprawy. Na wiosnę powinny wypuścić kolejne pąki i być gotowe do sezonu.
Dereń jadalny to drzewko, które idealnie wkomponuje się do niemal każdego ogrodu. Jest prosty w uprawie, dobrze znosi susze, słabszej jakości gleby i zanieczyszczenie powietrza. Jest przy tym piękną dekoracją – zarówno kwiaty, jak i soczyste owoce prezentują się naprawdę okazale – którą możesz dopasować do rozmiaru i kształtu swojej posesji. Nic więc dziwnego, że ta do niedawna rzadka roślina wraca do łask i coraz częściej gości na polskich podwórzach.
