Bratek albo fiołek – popularny rodzaj kwiatów do uprawy ogrodowej

Bratek to potoczna nazwa rośliny o nazwie fiołek (Viola) z rodziny fiołkowatych. Należy do niej ponad 500 gatunków, ale hodowcy zajmują się uprawą tylko kilku z nich. Występują niemal na całym świecie, najczęściej w strefie klimatu umiarkowanego. Można je spotkać w różnych miejscach – w lesie, na łące, a także wysoko w górach. Są roślinami dość zróżnicowanymi, jeśli chodzi o wygląd kwiatów, ale dzielą też wiele innych cech.

Bratek – opis rodzaju

Większość bratków to niewielkie byliny. Zdarzają się wśród nich także rośliny jednoroczne, a nawet niskie krzewy. Gatunki uprawiane w ogrodzie to jednak zawsze rośliny zielne, dorastające maksymalnie do 10 cm wysokości.

Czy bratki są wieloletnie? Nie, to zazwyczaj rośliny dwuletnie, przynajmniej jeśli chodzi o odmiany ozdobne.

Liście bratków wyrastają nisko nad ziemią. Są skrętoległe i rozmieszczone pojedynczo na krótkich ogonkach. Mogą mieć różnorodny kształt, a także być ząbkowane. Kwitnienie wielu gatunków bratków jest bardzo efektowne – to właśnie dla kwiatów uprawia się je jako rośliny ozdobne. Wyrastają one pojedynczo na długich szypułkach. Mają po 5 niezrośniętych płatków, których barwa może być bardzo zróżnicowana, w zależności od gatunku i odmiany.

Bratki – gatunki i odmiany

Bratek ogrodowy (Viola ×wittrockiana), który jest uprawiany jako roślina ozdobna, to mieszaniec 3 różnych gatunków: fiołków żółtych (Viola lutea), fiołków ałtajskich (Viola altaica) i fiołków trójbarwnych (Viola tricolor). Te ostatnie – trójbarwne – to bratki pospolite, występujące w całej Polsce. Często zwane są też bratkami pilnymi.

Fiołek żółty jest w naszym kraju spotykany tylko w górach, natomiast ałtajski w ogóle nie występuje.

Odmiany bratka ogrodowego dzieli się na grupy. Wśród nich są zarówno bratki wielokwiatowe, jak i takie o pojedynczych kwiatach.

Grupa Colossus

Należące do niej odmiany cechują się wyjątkowo dużymi rozmiarami (nawet do 13 cm wysokości). Mają zwarty pokrój i są odporne na wysokie temperatury. Oto kilka najciekawszych odmian z tej grupy, podzielonych ze względu na kolor kwitnienia:

• ’Tricolor’ – bratek trójkolorowy: purpurowo-żółto-fioletowy;
• ’Deep Blue’ – o ciemnoniebieskich kwiatach;
• ’Lavender Suprise’ – o kwiatach w kolorze lawendowym;
• ’Lemon Shades’ – z cytrynowymi płatkami.

Bratek szwajcarski

To średnio wczesne lub późne odmiany bratka o imponujących kwiatach. Oto kilka najciekawszych z nich:

• ‘Thunersee’ – z ciemnoniebieskimi płatkami;
• ‘Orange Sonne’ – o pomarańczowych kwiatach;
• ’Coronation Gold’ – o złotożółtych płatkach;
• ‘ Firnenschnee’ – z białymi kwiatami;
• ‘Blumlisalp’ – z płatkami o ciemnoróżowym kolorze.

Grupa Hiemalis

Wczesne odmiany o dużej liczbie niewielkich kwiatów. Mrozoodporne, a zatem łatwe do uprawy w polskim klimacie. Oto kilka wartych uwagi odmian:

• ‘Cytrynek’ – o jasnożółtych kwiatach;
• ‘Śnieżka’ – ze śnieżnobiałymi kwiatami;
• ‘Wemrot’ – bratek trójbarwny: wiśniowy, fioletowy i czerwony;
• ‘Mars’ – o ciemnoniebieskich płatkach;
• ‘Zurichsse’ – z jasnoniebieskimi płatkami.

Grupa Trimardeau

Łatwo poznać ją po obecności oczka na dolnych płatkach. To odmiany wczesne i późne. Wśród nich warto wymienić:

• ‘Atropurpurea’ – o purpurowym kolorze;
• ‘Kardinal’ – z ciemnoczerwonymi płatkami;
• ‘Schneewittchen’ – o białych kwiatach.

Poza tymi najpopularniejszymi grupami istnieje też wiele innych. Jeśli wciąż szukasz idealnego bratka, z pewnością znajdziesz coś dla siebie – te kwiaty cechują się dużą różnorodnością.

Kilka kolejnych grup, wśród których warto szukać ciekawych odmian, to:

• grupa Vorbot – z odmianami wczesnymi o różnych kolorach;
• grupa holenderska – również z wczesnymi odmianami;
• grupa Engelmana – z odmianami wczesnymi i późnymi;
• grupa Orchidei flora – z dużymi kwiatami o fryzowanych brzegach;
• grupa Cats – z rysunkiem na kwiecie przypominającym twarz kota.

Bratek – kwiat łatwy w uprawie?

Jeśli planujesz uprawę bratków z nasion, pamiętaj, że to rośliny dwuletnie. Na pierwszy rok tworzą jedynie liście, a kwitną dopiero w kolejnym. Co prawda niektóre odmiany, wyhodowane stosunkowo niedawno, kwitną już w pierwszym roku, ale wciąż są mało popularne.

Stanowisko i wymagania bratków

Bratki powinny rosnąć w słonecznym lub półcienistym miejscu. Wyrosną na glebie różnego typu, ale powinna być ona żyzna, przepuszczalna i o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym.

Bratki – kiedy sadzić i jak należy to robić?

Nasiona bratków wysiewa się do rozsadnika w czerwcu. W sierpniu siewki powinny być już na tyle wyrośnięte, że będą nadawały się do pikowania na miejsce stałe. Czasami warto poczekać z tym nawet do września. Na rabatach odległość między roślinami powinna wynosić co najmniej 15 cm w obie strony, przy czym dla większych odmian można zarezerwować nieco więcej przestrzeni. Teraz bratki będą zimować. Większość odmian dość dobrze znosi polskie zimy, ale te bardziej wrażliwe można zabezpieczyć agrowłókniną czy nawet warstwą opadłych liści.

Kiedy i jak długo kwitną bratki? Ich kwiatami można cieszyć się od kwietnia aż do końca czerwca.

Co, jeśli nie chcesz uprawiać bratków z nasion?

Alternatywą dla uprawy bratków z nasion jest zakup już kwitnących roślin, na wiosnę. Takie sadzonki możesz po prostu umieścić na rabacie i cieszyć się pięknie rosnącymi kwiatami. Co zrobić, gdy bratki przekwitną? Niestety, jako że są to rośliny dwuletnie, nie masz co liczyć na ich zakwitnięcie w następnym roku. Przekwitnięte rośliny nadają się wyłącznie na kompost.

Bratki to piękne kwiaty, które nie sprawiają problemów w uprawie. To proste zadanie, szczególnie jeśli kupisz gotowe sadzonki. Są to rośliny dwuletnie, nie trzeba ich zatem zimować. Na rabatach nie wymagają też specjalnej pielęgnacji. W upalne dni przyda im się podlewanie (rób to rano lub wieczorem – w południe woda może skupić promienie słoneczne, w efekcie czego kwiaty ulegną poparzeniu). Można je też jednorazowo zasilić nawozem do roślin zielonych, co przedłuży ich kwitnienie i sprawi, że będzie ono bardziej efektowne.