Zastanawiasz się nad nową rośliną do swojej kolekcji? Tojad (Aconitum) to roślina trująca, która wymaga ostrożnej pielęgnacji. Zanim zaczniesz uprawiać ją w swoim ogrodzie, dowiedz się jak najwięcej o tym gatunku.
Tojad to dekoracyjna roślina – bylina z rodziny jaskrowatych, znana też jako mordownik lub wilcze ziele, o właściwościach silnie trujących (najbardziej korzenie i nasiona). Liczy ok. 320 gatunków. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, czy można ją hodować w ogrodzie i jak powinno się o nią dbać.
Występowanie i wygląd tojadu
Występuje w Azji i Europie, przeważnie są to lasy i łąki w Tatrach i Karpatach. W Polsce jest ich łącznie 9 gatunków, w tym jeden ozdobny. Tojad to dość wysoka bylina osiągająca niekiedy do 150 cm wysokości. Ma liście dłoniasto-klapowate lub podzielone, często ząbkowane, duże, od owalnych po okrągłe o strzępiastym wyglądzie. W okresie letnim pojawiają się kwiaty barwy niebieskiej, fioletowej, purpurowej lub białej. Tojad pasuje do ogródków wiejskich na rabatach bylinowych i obrzeżach drzew, krzewów i ogrodzeń. Jest wykorzystywany jako kwiat cięty i mało wymagający.
Uprawa tojadu w ogrodzie
Gleba powinna być żyzna, próchnicza, wilgotna. Pielęgnacje powinno się przeprowadzać w odpowiednich rękawiczkach. Roślina wieloletnia, mrozoodporna, dobrze znosi zimę i nie wymaga dodatkowej ochrony. Jesienne cięcie jest ostatnim zabiegiem, więc zaletą jest łatwość uprawy. W Polsce tojady kwitną od lipca do września. Tojad źle reaguje na susze, a najbardziej lubi półcieniste zakątki ogrodu i żyzną, próchniczą, stale wilgotną glebę. Może także rosnąć w miejscach słonecznych o wilgotnym podłożu. Bydło i owce nie jedzą tej rośliny.
Pielęgnacja i nawadnianie Aconitum
Z zabiegów pielęgnacyjnych najważniejsze jest podlewanie, przycinanie pędów późną jesienią i ochrona przed mszycami, które bardzo często atakują.
Tojad wymaga stałego poziomu wilgoci, więc idealne będzie nawadnianie kropelkowe lub konewką. Roślina lepiej reaguje na przelanie niż brak podlewania. Co roku na wiosnę warto wzbogacić bylinę dawką kompostu lub dojrzałą gnojówką.
Gdzie najlepiej sadzić tojad?
Najczęściej sadzi się go na rabatach, ponieważ kwitnie w lipcu i sierpniu, a dzięki temu tworzy piękną ozdobę latem. Obok niego można posadzić inne rośliny cieniolubne, np. paprocie czy pluskwice. Będą też świetnie prezentować się na obrzeżach oczka wodnego lub w towarzystwie drzew.
Nieodzownym elementem uprawy tojadu jest obecność trzmieli. Kwiaty tej rośliny mają kształt dostosowany do budowy trzmieli, co ułatwia im zapylanie.
Rozmnażanie i choroby mordownika
Korzenie tojadu co roku obumierają, robiąc miejsce następnym. Stosuje się odmładzanie poprzez podział korzeni raz na 4–5 lat i wtedy taką roślinę rozsadza się na wiele bylin. Zagrażają jej jedynie choroby grzybicze tj. mączniak prawdziwy.
Tojady rozmnażają się przez wysiew nasion lub podział dorosłej kępy z zachowaniem odległości 40 cm, a rosnące sadzonki trzeba podeprzeć. Do wykopanego dołka można dorzucić nieco kompostu i wymieszać z ziemią i wykonuje to się jesienią. Przekwitnięte kwiaty usuwać, a każdej jesieni ściąć kilka centymetrów nad samą ziemią, co pozwala roślinie wejść w zimowy spoczynek.
Tojad – trujące właściwości
Ze względu na silne działanie akonityny, roślina powoduje początkowo pobudzenie, a potem paraliżuje nerwy czuciowe i ruchowe, a także może spowodować śmierć poprzez zatrzymanie pracy serca. Może wnikać także przez skórę. Bywa nadal stosowana w ziołolecznictwie, przeważnie w tradycyjnej medycynie chińskiej. Tojadu nie wolno uprawiać w pobliżu roślin użytkowych i miejscach, w których przebywają dzieci i zwierzęta. Prace pielęgnacyjne należy wykonywać w rękawiczkach ochronnych.
Mordownik w Polsce – gatunki
Wszystkie gatunki tej rośliny są w Polsce objęte ścisłą ochroną gatunkową. W naszym kraju możemy spotkać 9 rodzajów, między innymi:
- tojad mocny (Aconitum napellus);
- tojad lisi (Aconitum lycoctonum);
- tojad sudecki (Aconitum plicatum).
Najczęściej w ogródkach i na działkach uprawia się tojad mocny, aczkolwiek coraz większą popularność zdobywa tojad ogrodowy i tojad Carmichaela. Jeżeli jednak nie potrafisz dobrze pielęgnować tej rośliny, to lepiej zrezygnować z uprawy. Należy ona do trujących roślin, więc zaleca się jej uprawę tylko doświadczonym ogrodnikom.
Gdzie kupić sadzonki tojadu?
Zakup sadzonek tojadu to bardzo dobra inwestycja, ponieważ jest to roślina długowieczna. Można je kupić w różnych sklepach ogrodowych. Cena sadzonek oscyluje w granicach 5–30 zł, w zależności od gatunku. Jest to nieduży koszt, a efekt po rozkwitnięciu jest zachwycający. Pamiętaj jednak, że tojad zawiera kwas akonitowy, więc trzeba obchodzić się z nim bardzo delikatnie.
Piękna, lecz silnie trująca roślina w ogrodzie
Wiesz już, czym charakteryzuje się tojad. Mordownik niewątpliwie zachwyca swoim kwiatostanem, dlatego wiele osób decyduje się na jego uprawę w ogrodzie. Jest to piękna roślina kwitnąca latem, która występuje w wielu kolorach, m.in. niebieskim, białym i różowym. Ważne jest jednak, aby podczas siewu, pielęgnacji, przesadzania i innych prac w ogrodzie mieć odpowiednio zabezpieczone dłonie. Trucizna tej rośliny może przeniknąć nawet przez skórę, więc trzeba zachowywać szczególną ostrożność. Jeśli jesteś doświadczonym ogrodnikiem, to śmiało możesz zdecydować się na zakup sadzonek tojadu.
