Szachownica cesarska – uprawa i gatunki szachownic

Szachownica cesarska (Fritillaria imperialis) to najokazalszy gatunek wśród wszystkich roślin cebulowych. Swoją nazwę zawdzięcza rozpoznawalnym kielichom kwiatów, które przypominają koronę cesarską. Czy ta dostojna nazwa oznacza, że roślina ma duże wymagania?

Fritillaria imperialis należy do rodziny liliowatych. Jeśli sprostasz początkowym wymaganiom szachownicy cesarskiej, będziesz mógł się cieszyć interesującymi kwiatami w twoim ogrodzie. Pielęgnacja nie wymaga zbyt dużego nakładu pracy, natomiast rozmnażanie jest próbą cierpliwości ogrodnika. Poznaj lepiej tę roślinę z tym artykułem!

Szachownica cesarska – podstawowe informacje

Szachownica cesarska, tak jak delikatne lilie, należy do rodziny liliowatych. To najbardziej efektowny gatunek kwiatów wśród wszystkich gatunków z tej rodziny. Wywodzi się z południowej Azji i zakwita wiosną (na przełomie kwietnia i maja).

Czym się wyróżniają szachownice cesarskie?

Ta roślina o ciekawym ułożeniu liści ma około 1 m wysokości. Łodyga przy podłożu jest gęsto pokryta liśćmi. Od połowy jest naga i gładka, a jej skórka lśni w blasku słońca. Co ciekawe, kielichy nie są skierowane w górę jak u innych kwiatów, np. tulipanów. Ułożone są bowiem ku dołowi, a na wierzchu widać kolejne pary zielonych liści. Być może nietypowy wygląd kwiatów sprawił, że ogrodnicy wyhodowali różne rodzaje szachownic o licznych barwach kielichów.

Kwiaty

Kwiaty szachownicy cesarskiej kwitną w kwietniu i maju i wyróżniają się na tle innych. Dzwonkowate kielichy skierowane są ku dołowi, a na wierzchu rosną mieczykowate liście. Tworzy to wrażenie rozczochranej czupryny. Kolory są intensywne:

• żółty;
• pomarańczowy;
• brzoskwiniowy;
• czerwony.

Istnieją również rośliny dwubarwne. Pomiędzy płatkami zauważysz słupek i długie, kremowe pręciki, które dobrze komponują się z płatkami o intensywnie ciemnej barwie.

Zapach

Ta bylina nie tylko z wyglądu jest nietuzinkowa, ponieważ wydziela charakterystyczny zapach. Woń nie każdemu przypadnie do gustu, często jest bowiem określana jako nieprzyjemna. Można ją poczuć już na początku wegetacji rośliny. Niektórzy porównują zapach szachownicy cesarskiej do woni ziemi, ziół i mchu.

Odmiany szachownicy

Szachownica ma wiele ciekawych odmian. Najpopularniejsze z nich to:

• „Aurora” – szachownica o pomarańczowej barwie;
• „Rubra” – zabarwienie jej płatków jest pomarańczowo-czerwone;
• „Lutea” – ma intensywnie żółty kolor korony;
• „Orange Brillant” – kwiaty szachownicy mają kolor pomarańczowo-brązowy;
• szachownica perska – nie ma tak królewskiego kwiatostanu jak gatunek cesarski, natomiast również zachwyca swoim wyglądem. Dzwonkowate kwiaty rosną obok siebie i układają się w stożek. To jeden z ciemniejszych rodzajów szachownicy. Kwitnie na purpurowo, jednak spotykane są również jaśniejsze odmiany (zielonkawe i kremowe);
• szachownica kostkowata – ma kwiaty w kolorach (różowym, czerwonym, kremowym). Nazwa nie jest przypadkowa, ponieważ na roślinie widnieje wzorek kostki;
• Aureomarginata – rzadko spotykana odmiana o jasnopomarańczowych kwiatach i zielonych liściach w białe paski.

Gruntowe wymagania szachownicy

Zanim zdecydujesz się na cesarską koronę, zapoznaj się z jej wymaganiami. Najistotniejszą kwestią jest wybór stanowiska dla szachownicy cesarskiej. W naturalnym środowisku kwiaty rozrastają się nawet do 160 cm wysokości. Dzieje się tak, ponieważ grunt, na którym rosną, jest bardziej kamienisty niż próchniczy, a rośliny mają dostęp do słońca. W warunkach ogrodowych powinieneś jak najlepiej odwzorować naturalne położenie.

1. Wybierz miejsce nasłonecznione lub lekki półcień.
2. Gleba powinna być luźna, lekka, spulchniona, niekoniecznie nazbyt żyzna.
3. Dla lepszego efektu dołek przygotowany dla sadzonki podsyp piaskiem lub żwirem.
4. Wartość pH waha się pomiędzy 6,6-7,5 (gleby skaliste) a 7,8 (gleby wapienne).

Uprawa szachownicy cesarskiej

Uprawa szachownicy nie jest skomplikowana. Pamiętaj, by wybrać odpowiednie miejsce dla tej rośliny, ponieważ w przeciwieństwie do tulipanów cebule szachownicy zostają w swoim miejscu na stałe. Cebula matczyna przez cały czas wytwarza cebulki potomne. Po 2-3 sezonach roślina zakorzeni się głębiej i rozrośnie w większą, ładniejszą kępkę.

Sadzenie szachownicy cesarskiej zaplanuj pod koniec sierpnia. Pozwoli to na solidne ukorzenienie się przed zimą i roślina lepiej sobie poradzi w okresie ujemnych temperatur. Głębokość sadzenia powinna być 3-krotnie większa od wielkości sadzonki (około 20 cm).

Na co uważać podczas uprawy szachownicy w ogrodzie?

Szachownica to bylina cebulowa, która jest silnie trująca. Każdy zabieg najlepiej dla bezpieczeństwa wykonywać w rękawiczkach chroniących dłonie. Ważne jest, by cebule trzymać w miejscu niedostępnym dla dzieci i zwierząt. Zjedzenie rośliny jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia. W cebuli znajduje się duża ilość toksycznej substancji – imperialiny. Jeśli dostanie się do układu pokarmowego, wywołuje wymioty i silne skurcze. Nierzadko doprowadza do zatrzymania krążenia w ciele człowieka.

Pielęgnacja szachownicy cesarskiej

Kwiaty nie potrzebują częstego podlewania, ale musisz uważać, by ich nie przelać. Jedyny wyjątek stanowi okres zakwitania. Wtedy musisz dbać o ciągłą wilgoć gleby. Pozytywnie zadziała jednorazowe wiosenne wsparcie rośliny nawozem wieloskładnikowym lub kompostem.

Pędy szachownicy cesarskiej są narażone na złamanie podczas silnego wiatru, więc unikaj umieszczania jej w nieosłoniętych od niego miejscach.

Kiedy podcinać przekwitnięty kwiat?

Nie możesz od razu ściąć przekwitniętego pędu kwiatowego. Roślina powinna zacząć zasychać i dopiero po rozpoczęciu tego procesu możesz podjąć się ścinania. Możesz natomiast usuwać przekwitłe kwiaty, by nasiona nie zostały zawiązane. W ten sposób sprawisz, że roślina nie osłabnie. Pamiętaj też, aby nie obcinać liści, ponieważ zielone części ożywiają cebulę.

Sadzonka szachownicy, w przeciwieństwie do innych bylin, nie ma ochronnej łuski. Przez jej brak szybko wysycha i może się okazać, że roślina nie wykiełkuje.

Choroby szachownicy cesarskiej

Niestety, pomimo dobrych chęci i odpowiedniej pielęgnacji, nie zawsze uda się ochronić szachownicę cesarską przed insektami i chorobami. Najczęstsze z nich to:

• zgnilizna atakująca bulwę – najpopularniejsza choroba wszystkich roślin bulwowych. Powstaje przez nawadnianie kwiatu zbyt dużą ilością wody. Przesadne podlewanie sprawia, że roślina słabnie, a liście żółkną i zasychają;
• poskrzypka liliowa – na liściach widoczne są nieregularne dziury i postrzępione brzegi. Ich przyczyną są dorosłe owady i larwy poskrzypki;
• choroby wirusowe – roślina przestaje rosnąć, nabiera żółtego koloru, a liście są zdeformowane.

Szachownice są różnorodne i wyjątkowe. W odpowiednim miejscu mogą rosnąć przez kilka lat i ciągle się rozrastać. Wśród wielu gatunków na pewno znajdzie się miejsce dla któregoś z nich w twoim ogrodzie.

Zobacz także:

• Szachownica kostkowata – rzadka roślina z rodziny liliowatych. Poznaj ją bliżej!
• Rośliny cebulowe do ogrodu – przegląd kwiatów cebulowych i bulwiastych, które warto posadzić na działce
• Rezeda wonna w ogrodzie – uprawa, pielęgnacja i zastosowanie rośliny
• Najpiękniejsze rośliny jednoroczne na balkon i do ogrodu
• Kleome ciernista – co to za kwiat? Jak wyglądają nasiona i uprawa tej rośliny?
• Fiołek wonny – co to za roślina? Jak wygląda jej uprawa? Czym charakteryzują się pachnące fioletowe kwiaty fiołka?
• Czubatka ubiorkolistna – wymagania, uprawa. Jak pielęgnować czubatkę?
• Krokosz barwierski – uprawa i zastosowanie. Jak uprawiać dekoracyjną roślinę w ogrodzie?
• Pełnik europejski – wyjątkowo urodziwa roślina wodna. Jakie są warunki jej uprawy?
• Nemezja powabna (Nemesia strumosa) – uprawa. Ozdobny kwiat, który można uprawiać na tarasie i w ogrodzie
• Narcyz żonkil – sadzenie, uprawa i pielęgnacja kwiatu wyrastającego z cebuli
• Liliowiec ogrodowy – jak należy uprawiać i dbać o długokwitnącą roślinę?