Rośliny nagonasienne występują powszechnie w polskim klimacie. Nagozalążkowe to jedna z dwóch głównych grup roślin. W odróżnieniu od okrytozalążkowych, ich cechą charakterystyczną jest brak osłonek nasion.
Rośliny dzielą się na dwie grupy. Ich przedstawiciele różnią się między sobą wieloma cechami, jednak najważniejsza z nich to budowa nasion. Rośliny nagonasienne, jak sugeruje nazwa, mają nasiona pozbawione okryw, czyli nagie. Są wśród nich gatunki drzewiaste lądowe występujące na całej kuli ziemskiej. W zdecydowanej większości są to rośliny iglaste z nielicznymi wyjątkami, z których najbardziej znany jest miłorząb dwuklapowy. Przeczytaj artykuł i poznaj cechy roślin nagonasiennych.
Budowa kwiatów i nasion roślin nagozalążkowych
Kwiaty żeńskie roślin nagonasiennych zebrane są w szyszki żeńskie, natomiast kwiaty męskie w mniejsze szyszki męskie. W kącie łuski nasiennej znajduje się nieosłonięty zalążek. Podobnie, jak u okrytonasiennych, nasienie roślin nagozalążkowych zbudowane jest z zarodka. Nieokryte nasiona rozwijają się na powierzchni łusek nasiennych szyszek żeńskich. Nasiono składa się z zarodka sporofitu oraz źródła substancji zapasowych, czyli bielma. Bielmo pierwotne powstaje z tkanki gametofitu żeńskiego. Dojrzałe nasiona są uwalniane z szyszek żeńskich i roznoszone przez wiatr, ptaki i ssaki.
Charakterystyka i biologia nagonasiennych
Iglaki charakteryzują się nieco odmienną biologią w porównaniu z roślinami okrytonasiennymi. Rośliny nagozalążkowe nie wytwarzają owocolistków, w związku z czym na drzewach iglastych nie powstają typowe owoce otaczające materiał nasienny. W ich biologii występują jednak pewne cechy wspólne roślin nagonasiennych i okrytonasiennych. Jedne i drugie mogą być jednopienne lub dwupienne. Na jednym osobniku sosnowatych i cyprysowatych występują kwiaty obu płci, które są rozdzielnopłciowe. Pozostałe drzewa nagonasienne to rośliny dwupienne. Oznacza to, że na jednym okazie występują wyłącznie męskie lub żeńskie kwiaty. Pyłek drzew i krzewów roznoszony jest za pośrednictwem wiatru.
Cykl życiowy i rozmnażanie roślin nasiennych
U nagonasiennych występuje przemiana pokoleń. Sporofit jest pokoleniem dominującym. Gametofit (pokolenie haploidalne) występuje w formie zredukowanej i rozwija się w obrębie sporofitu. Osobniki wytwarzają makrospory (zarodniki żeńskie) i mikrospory (zarodniki męskie). Zarodniki męskie to złożone z komórki generatywnej i wegetatywnej ziarna pyłku, które przenoszone są na znaczne odległości przez wiatr. Powstają one w woreczkach pyłkowych. Zarodniki żeńskie wytwarzają rodnie z komórkami jajowymi. Po zapyleniu część wegetatywna ziarna pyłku rośnie i przeistacza się w łagiewkę pyłkową. W takiej formie wrasta w gametofit żeński. Komórka generatywna dzieli się na 2 części. Jedna z nich łączy się z komórką jajową, tworząc zygotę, z której powstaje nasiono.
Rośliny nagonasienne dziko rosnące – przykłady przedstawicieli
Dziko rosnące rośliny drzewiaste z grupy nagonasiennych to główne składniki rodzimych lasów iglastych. Należą do nich różne gatunki drzew takich jak sosny, świerki i jodły. Także nieco mniejsze okazy, jak np. cisy i jałowce, należą do tej grupy. Modrzew jest jedynym gatunkiem iglastym, który zrzuca liście na zimę. Przedstawicieli rodziny sosnowatych można spotkać w lasach Europy.
Jednak rośliny nagonasienne to także sagowce, miłorzęby oraz rośliny telomowe. Wszystkie one mają podobną biologię i mimo pozornych różnić w wyglądzie, ich cykl życiowy przebiega w taki sam sposób. Wszystkie rośliny nagonasienne to gatunki drzewiaste, niektóre z nich mogą osiągać imponujące rozmiary.
Zastosowanie roślin nagozalążkowych
Iglaki i miłorzęby są często spotykane w ogródkach przydomowych. Można je sadzić w kompozycjach jako żywopłoty lub solitery. Sosny i świerki to gatunki lasotwórcze, są też źródłem taniego surowca, czyli drewna na potrzeby produkcji papieru, budownictwa i meblarstwa. Niektóre gatunki dostarczają żywicy, na części z nich produkowana jest spadź, którą odżywiają się pszczoły.
Gatunki roślin nagonasiennych to iglaki oraz nieliczne drzewa liściaste. Ich nasiona nie są pokryte łupiną. Rośliny te cechują się dużą różnorodnością, a ich liście najczęściej są zimozielone.
Zobacz także:- Rośliny wiatropylne – jak gatunki walczą o przeniesienie pyłku? Wiatropylność (anemogamia) a biologia
- Rośliny okrytonasienne – biologia i rozmnażanie. Czym różnią się rośliny okrytozalążkowe od nagonasiennych?
- Cechy charakterystyczne roślin zarodnikowych
- Najpiękniejsze rośliny zielne Polski – przegląd dziko rosnących pospolitych gatunków roślin
- Rośliny dwuliścienne w ogrodzie. Porównanie roślin jednoliściennych i chwastów dwuliściennych
- Rośliny jednopienne – charakterystyka i biologia roślin jednodomowych w pigułce. Poznaj przykłady
