Zapamiętaj!
- Rośliny dzielą się na dwie grupy: okrytozalążkowe i nagozalążkowe.
- Nagonasienne to jedna z dwóch głównych grup roślin, odróżniona od drugiej właśnie przez charakterystyczne nagie nasiona.
- Przykłady gatunków to sosny, świerki, jodły, cisy, jałowce, modrzew oraz sagowce i miłorzęby.
Rośliny dzielą się na dwie grupy. Ich przedstawiciele różnią się między sobą wieloma cechami, jednak najważniejsza z nich to budowa nasion. Rośliny nagonasienne, jak sugeruje nazwa, mają nasiona pozbawione okryw, czyli nagie. Są wśród nich gatunki drzewiaste lądowe występujące na całej kuli ziemskiej. W zdecydowanej większości są to rośliny iglaste z nielicznymi wyjątkami, z których najbardziej znany jest miłorząb dwuklapowy. Przeczytaj artykuł i poznaj cechy roślin nagonasiennych.
Budowa kwiatów i nasion roślin nagozalążkowych
Kwiaty żeńskie roślin nagonasiennych zebrane są w szyszki żeńskie, natomiast kwiaty męskie w mniejsze szyszki męskie. W kącie łuski nasiennej znajduje się nieosłonięty zalążek. Podobnie, jak u okrytonasiennych, nasienie roślin nagozalążkowych zbudowane jest z zarodka. Nieokryte nasiona rozwijają się na powierzchni łusek nasiennych szyszek żeńskich.
Ciekawostka
Nasiono składa się z zarodka sporofitu oraz źródła substancji zapasowych, czyli bielma. Bielmo pierwotne powstaje z tkanki gametofitu żeńskiego. Dojrzałe nasiona są uwalniane z szyszek żeńskich i roznoszone przez wiatr, ptaki i ssaki.
Charakterystyka i biologia nagonasiennych
Iglaki charakteryzują się nieco odmienną biologią w porównaniu z roślinami okrytonasiennymi. Rośliny nagozalążkowe nie wytwarzają owocolistków, w związku z czym na drzewach iglastych nie powstają typowe owoce otaczające materiał nasienny. W ich biologii występują jednak pewne cechy wspólne roślin nagonasiennych i okrytonasiennych. Jedne i drugie mogą być jednopienne lub dwupienne.
Na jednym osobniku sosnowatych i cyprysowatych występują kwiaty obu płci, które są rozdzielnopłciowe. Pozostałe drzewa nagonasienne to rośliny dwupienne. Oznacza to, że na jednym okazie występują wyłącznie męskie lub żeńskie kwiaty. Pyłek drzew i krzewów roznoszony jest za pośrednictwem wiatru.
Cykl życiowy i rozmnażanie roślin nasiennych
U nagonasiennych występuje przemiana pokoleń. Sporofit jest pokoleniem dominującym. Gametofit (pokolenie haploidalne) występuje w formie zredukowanej i rozwija się w obrębie sporofitu. Osobniki wytwarzają makrospory (zarodniki żeńskie) i mikrospory (zarodniki męskie).
Zarodniki męskie to złożone z komórki generatywnej i wegetatywnej ziarna pyłku, które przenoszone są na znaczne odległości przez wiatr. Powstają one w woreczkach pyłkowych. Zarodniki żeńskie wytwarzają rodnie z komórkami jajowymi. Po zapyleniu część wegetatywna ziarna pyłku rośnie i przeistacza się w łagiewkę pyłkową. W takiej formie wrasta w gametofit żeński. Komórka generatywna dzieli się na 2 części. Jedna z nich łączy się z komórką jajową, tworząc zygotę, z której powstaje nasiono.
Rośliny nagonasienne dziko rosnące – przykłady przedstawicieli
Dziko rosnące rośliny drzewiaste z grupy nagonasiennych to główne składniki rodzimych lasów iglastych. Należą do nich różne gatunki drzew takich jak sosny, świerki i jodły. Także nieco mniejsze okazy, jak np. cisy i jałowce, należą do tej grupy. Modrzew jest jedynym gatunkiem iglastym, który zrzuca liście na zimę. Przedstawicieli rodziny sosnowatych można spotkać w lasach Europy.
Jednak rośliny nagonasienne to także sagowce, miłorzęby oraz rośliny telomowe. Wszystkie one mają podobną biologię i mimo pozornych różnic w wyglądzie, ich cykl życiowy przebiega w taki sam sposób. Wszystkie rośliny nagonasienne to gatunki drzewiaste, niektóre z nich mogą osiągać imponujące rozmiary.
Zastosowanie roślin nagozalążkowych
Iglaki i miłorzęby są często spotykane w ogródkach przydomowych. Można je sadzić w kompozycjach jako żywopłoty lub solitery. Sosny i świerki to gatunki lasotwórcze, są też źródłem taniego surowca, czyli drewna na potrzeby produkcji papieru, budownictwa i meblarstwa. Niektóre gatunki dostarczają żywicy, na części z nich produkowana jest spadź, którą odżywiają się pszczoły.
Gatunki roślin nagonasiennych to iglaki oraz nieliczne drzewa liściaste. Ich nasiona nie są pokryte łupiną. Rośliny te cechują się dużą różnorodnością, a ich liście najczęściej są zimozielone.
Często zadawane pytania
Jak rozpoznać rośliny nagonasienne?
Rośliny nagonasienne to grupa roślin, które charakteryzują się tym, że ich nasiona nie są otoczone zalążnią. Nasiona takie są nagie, stąd pochodzi ich nazwa. Do roślin nagonasiennych zaliczamy np. drzewa iglaste, np. sosnę, świerk, jodłę, a także paprocie i sagowce.
Czy nagonasienne to to samo co nagozalążkowe?
Nagozalążkowe to inaczej nagonasienne, czyli grupa roślin, które wyróżniają się brakiem zamkniętej osłony owocu wokół nasion. Zaliczają się do nich m.in. sosna, świerk, jałowiec, cyprys czy cisu.
Jakie znaczenie w przyrodzie i dla człowieka mają rośliny nagonasienne?
Rośliny nagonasienne odgrywają ważną rolę w przyrodzie i dla człowieka. Wiele gatunków iglaków stanowi siedlisko dla wielu zwierząt, takich jak m.in. niedźwiedzie, wilki, sarny czy jelenie. Są one także źródłem drewna, żywicy i innych surowców, które są wykorzystywane przez człowieka. Wiele gatunków iglaków jest również uprawianych jako ozdobne rośliny, zwłaszcza w parkach i ogrodach. Rośliny nagonasienne mają także znaczenie w medycynie naturalnej, a ich związki chemiczne są wykorzystywane w leczeniu wielu chorób.
