Pierwiosnki pojawiają się już z pierwszym stopionym śniegiem. To one jako pierwsze zwiastują wiosnę. Nadają się do uprawy w ogródku, na skalniaku, w doniczce. Są kwiatami w różnych odmianach. Jak uprawiać primulę? Jakie są odmiany pierwiosnków? Sprawdź!
Pierwiosnek to roślina ozdobna, która osiąga różną wielkość i kolor w zależności od gatunku. Możesz uprawiać pierwiosnki na rabacie, w ogrodzie, na balkonie jako rośliny doniczkowe lub podziwiać w naturze. Nawet w czasie zimy mogą służyć jako wdzięczna ozdoba.
Pierwiosnek – podstawowe informacje
Pierwiosnek znany jest również pod nazwą prymulki (łac. Primula). Rodzina pierwiosnkowatych (łac. Primualeceae) obejmuje znaczną część gatunków bylin i roślin jednorocznych. Pierwiosnki to najczęściej byliny. Przeważnie ukazują się na półkuli północnej w górskich regionach strefy umiarkowanej. Znaleźć je można również w Ameryce Południowej, Afryce czy tropikalnej Azji.
W Polsce rośnie 7 rodzimych gatunków, np. pierwiosnek lekarski, pierwiosnek bezłodygowy, pierwiosnek wyniosły, pierwiosnek Hallera (uważany za wymarły). Naturalnie występujące prymulki w Polsce są pod ścisłą ochroną.
Wygląd
Prymulki to wyjątkowo różnorodne kwiaty. W zależności od gatunku różnią się wysokością, kwiatostanem i co najważniejsze, kolorem.
Część zielona
Długość pędu osiąga od 3 cm do 1 metra. Łodyga jest naga, owłosiona lub pokryta białym meszkiem. Liście są owalne, ząbkowane lub całobrzegie. Kilka gatunków posiada listki piłkowane bądź pierzastodzielne.
Kwiatostan
Kwiaty pierwiosnka są baldachowate, często piętrowe. W zależności od gatunku mogą być pełne lub pojedyncze. Jeden kwiatuszek może być dzwonkowaty lub lejkowaty. W kwestii kolorów pierwiosnki są niezastąpione. Występują praktycznie w każdym kolorze i nie zawsze są jednolite.
Owoc
Owoce to torebki i różnym kształcie: jajowatym, cylindrycznym lub okrągłym. Otwierają się na szczycie i produkują gromady nasionek.
Uprawa
Pierwiosnek jest łatwy w uprawie, wszystko zależy od gatunku. W polskich ogrodach sadzi się je na stanowiskach zacienionych lub półcienistych. Kwiaty te lubią gleby próchnicze, wilgotne, gliniaste i żyzne. Na ziemi lekkiej, piaszczystej nie rozkwitają tak obficie. Inne pierwiosnki preferują delikatnie kwaśną, wilgotną glebę, bez skłonności do zastania wody.
Najczęściej nasiona trzeba wysiać we wrześniu lub listopadzie. Niektóre rodzaje należy posadzić między lutym a kwietniem.
Kwitnienie
Pierwiosnki są w stanie zakwitnąć już w marcu, wczesną wiosną. Pod warunkiem, że będzie stosunkowo ciepło. Niestety tylko nieliczne gatunki są przystosowane do tak wczesnego zakwitania. Pełnia kwitnienia większości gatunków przypada na przełom kwietnia i maja.
Rozmnażanie
Najlepszą metodą na rozmnażanie pierwiosnka jest podział jego kęp. Należy zrobić to w maju i czerwcu.
Pielęgnacja
Większość kwiatków nie cierpi suszy i bezpośredniego słońca. Przy gorącym lecie musisz pamiętać, aby regularnie i obficie je podlewać. Zapewni im to doskonałe warunki do dłuższego życia. Uważaj na zastanie wody w ziemi w czasie zimy. Doprowadzi to do zniszczenia systemu korzeniowego.
Pierwiosnki nie pozbywają się liści zimą. Z tego powodu są narażone na przesuszenie i przemarznięcie zwłaszcza w mroźną i bezśnieżną porę roku. Są w stanie wytrzymać maksymalnie -20°C. Na jesień okryj je torfem, suchymi liśćmi lub korą.
Pierwiosnki nie potrzebują nawożenia. Wyjątek stanowi uboga gleba w składniki mineralne. Wtedy płynny nawóz możesz stosować sporadycznie w niewielkich ilościach do kwiatów doniczkowych.
Rodzaje
Pierwiosnek ma około 500 gatunków i odmian na całym świecie. W Polsce w naturze występuje ich 7. Do najciekawszych należą:
- pierwiosnek lekarski – występuje na nizinach i w niższych partiach gór. Łodyga dorasta do 10–25 cm wysokości. Kwiatostany pięknie pachną i mogą być prawie 2x większe, bo aż na 40 cm pędzie kwiatostanowym. Charakteryzuje się jajowatymi, pomarszczonymi i zamszonymi od spodu liśćmi. Jego kwiaty są dzwonkowate 2 cm, jasnożółte zebrane w baldaszek na szczycie pędu. Wykazuje działanie lecznicze;
- pierwiosnek gruziński – to malutki kwiat, rośnie 5–10 cm. Jego kolor to różne odcienie fioletu. Czas kwitnienia przypada na marzec i kwiecień;
- pierwiosnek ząbkowany – pochodzi z Azji, dorasta do wysokości 30 cm. Kuliste kwiatostany mają piękny fioletowy, purpurowy lub biały kolor. Liście tworzą rozety. Kwitnie w okresie kwiecień-maj;
- pierwiosnek wyniosły – w Polsce spotkasz go na Sudetach i Karpatach, w Wielkopolsce i na Lubelszczyźnie. Liście są jajowate lub podłużne, omszone i pomarszczone. Ten gatunek nie pachnie. Kwiaty są dzwonkowate, dwubarwne: żółte na zewnątrz i pomarańczowe w samym środku. Może mieć wiele odmian i tym samym wiele kolorów: białe, czerwone, różowe, np. Gigantera lub Victoriana Silver Lace Black;
- pierwiosnek omączny – gatunek pierwiosnka występujący na torfowiskach. Kwiatostany tworzą baldachy, w kolorach różu, fioletu z żółtym oczkiem.
Medyczne zastosowanie
Pierwiosnek lekarski jest bardzo wyjątkowy. Jest jadalny oraz stosuje się go w medycynie ziołowej. Działa wykrztuśne, wspomaga walkę z katarem, zapaleniem oskrzeli, alergią czy astmą. Łagodzi reumatyzm i bóle stawów. Bywa stosowany do leków na bóle i infekcje nerek. Napar działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybicznie i immunostymulująco.
Pierwiosnki to wdzięczne kwiatki. Odpowiednia gleba i pielęgnacja sprawi, że wyrastają w pięknych barwach. Zwykle kwitną w kwietniu i maju.
