Żywokost lekarski zawiera wiele substancji pozytywnie wpływających na ludzki organizm. Dawniej znany był jako cudowna roślina na stłuczenia i złamania kości. Aktualnie wykorzystuje się go do wytwarzania artykułów pielęgnacyjnych do włosów i skóry. Jak wygląda żywokost lekarski? Czym się charakteryzuje? Sprawdź!
Żywokost lekarski to pospolita roślina na terenie całej Polski. Znany jest już od czasów starożytnych. Najczęściej traktuje się go jako zwykłą polną roślinę na wilgotnych terenach. Stosowanie żywokostu ma wiele właściwości, które pomogą ci z uporaniem się z nieprzyjemnymi dolegliwościami. Jednakże częste stosowanie nalewki z żywokostu może wpłynąć destrukcyjnie na organizm, warto o tym pamiętać.
Czym dokładnie jest żywokost lekarski?
Żywokost lekarski (Symphytum officinale) jest rośliną z rodziny ogórecznikowatych. Dawniej znany był pod nazwą „kosztywał” lub „żywy gnat”. Jest rośliną wieloletnią. W naturze spotkasz go w Europie, Azij Środkowej i Syberii. Jest rozpowszechniony na terenie całej Polski. Żywokost rośnie na miejscach wilgotnych, są to np. wolno płynące strumyki, brzegi rzek, zarośla, mokre łąki, rowy, podmokłe lasy lub brzegi jezior. Odpowiednia gleba dla tej rośliny jest wilgotna, glejowa lub torfowa. Jest wykorzystywany nie tylko do celów leczniczych, ale i jako roślina ozdobna. Najczęściej jest uprawiany tutejszy gatunek – żywokost lekarski (Symphytum officinale).
Skąd wzięła się nazwa dla rośliny?
Nazwa „żywokost” nie wzięła się znikąd. Już od starożytności znane były jego właściwości lecznicze. Św. Hildegarda wychwalała go jako wspaniały lek na złamane kości. To wszystko dzięki obecności kwasu rozmarynowego i alantoiny. Składniki te bardzo dobrze przenikają przez warstwy skóry, mają działanie przeciwzapalne w kościach, mięśniach i stawach. Łagodzą ból, zmniejszają obrzęk i przyśpieszają rehabilitację.
Charakterystyka żywokostu. Jak prezentują się poszczególne elementy rośliny?
Żywokost lekarski może dorastać do około 150 cm wysokości, rośnie pionowo. Nie jest gładką rośliną, łodyga i liście są pokryte przez niewielkie, szorstkie włoski.
Korzeń
Korzeń tej rośliny jest gruby i mocno rozgałęziony, otoczony ciemną skórą. Może rozrosnąć się do 30 cm długości. Ma duże znaczenie w przemyśle zielarskim.
Łodyga
Łodyga jest wzniesiona ku górze, kanciasta, pusta w środku.
Liście
Liście żywokostu dolne są niezwykle duże, jak na polną roślinę. Są ogonkowe, jajowato-lancetowate, sięgają do 25 cm wielkości. Górna część jest mniejsza, są siedzące i lancetowate.
Kwiaty
Kwiatostan rośliny przypomina sierpik o rurkowatym kształcie w purpurowej barwie. Rzadko spotyka się w białym lub żółtym. Kwiaty mają długość od 1 do 2 cm, zwisają z rośliny. Korona jest rurkowato-dzwonkowata, a brzegi ma odwinięte na zewnątrz. Gardziel na początku jest w pełni zamknięty przez osklepki. Rozchyla się po przekwitnięciu. Mają długość równą długości pręcików.
Pręciki są przytwierdzone nitkami do korony, występują w liczbie 5. Słupek górny z prostą szyjką i czterodzielną zalążnią wystaje poza koronę
Żywokost kwitnie w maju i czerwcu. Jego owoce to 4 lśniące na czarno rozłupki, które ujawniają się po przekwitnięciu kwiatków.
Nasiona
Nasiona same się rozsiewają i z czasem mogą być trudne do usunięcia. Nie zawsze jest to pożądane zjawisko.
Wymagania uprawne
Żywokost nie sprawia trudności w uprawie. To spora roślina, lubi mieć dużo przestrzeni. Jest ekspansywny, co prowadzi do rozprzestrzenienia się po całym ogrodzie. Preferuje wilgotne stanowiska. Najlepszym rozwiązaniem, jest sadzenie go blisko oczka wodnego. W ten sposób gleba będzie stale wilgotna. Roślina ma naprawdę niewielkie wymagania. Będzie rosła na każdym stanowisku, czy to słoneczne, półcieniste, cieniste. Pomimo że preferuje wilgotną ziemię, bez problemu urośnie na podłożu suchym. Spełniając jej preferencje wyrośnie większa i będzie bardziej okazała.
Jedynie w kwestii żyzności ziemi żywokost jest wymagający. Przed posadzeniem go, dobrze jest urozmaicić glebę z dodatkiem kompostu.
Rozmnażanie
Rozmnażanie żywokostu może przebiec na 2 sposoby: poprzez nasiona oraz przez sadzonki.
Samoistne rozmnażanie przez nasiona
Żywokost niesamowicie szybko potrafi rozmnożyć się przez nasiona. Przez to nie masz pełnej kontroli nad tym, gdzie rośnie roślina. Najczęściej nasionka są roznoszone przez mrówki. Jeśli od początku nie będziesz panował nad miejscem rozrostu, z czasem możesz zatracić swój ogród.
Rozmnażanie przez sadzonki, podział
Rośliny o barwnych liściach możesz rozmnożyć przez sadzonki lub podział. Nie potrzebujesz zbyt wiele korzenia, aby przenieść żywokost w inne miejsce. Wystarczy kawałek korzenia i wyrośnie z niego taka sama roślina.
Żywokost lekarski uprawa
By uprawiać żywokost we własnej hodowli, należy wysiać nasiona odpowiednią porą. Najlepszy czas dla tej rośliny to wiosna lub jesień. Żywokost jest rośliną mrozoodporną, więc nie musisz się martwić o niego zimą. W sprzedaży oprócz nasion dostaniesz również sadzonki.
Zbieranie i suszenie
Korzeń żywokostu należy zebrać jesienią lub wiosną. Musisz go wykopać, umyć i rozdrobnić na mniejsze elementy. Po tych czynnościach ususz go w temperaturze około 40°C.
Właściwości
Żywokost lekarski jak sama nazwa sugeruje, ma swoje zastosowanie jako roślina lecznicza. Wykorzystuje się korzeń i ziele żywokostu. Nasiona nie mają żadnych właściwości leczniczych. Żywokost posiada substancje takie jak: garbniki, śluzy, olejek eteryczny, krzemionkę, asparaginę, alantoninę, witaminę C, sole mineralne, kwasy m.in. kawowy i digalusowy, skrobię. To tylko część wszystkich składników znajdujących się w tej leczniczej roślinie.
Zastosowanie
Żywokost znajduje zastosowanie w ogrodzie, lecznictwie i kosmetyce oraz jako składnik paszy dla zwierząt.
Zastosowanie w ogrodzie
Żywokost dobrze prezentuje się w aranżacjach leśnych, wiejskich i ogrodach angielskich. Najczęściej sadzi się go w wilgotnej glebie blisko strumyków lub oczek wodnych. Sprawia, że leśny zakątek staje się bardziej dziki i naturalistyczny. Żywokost również przyciąga liczne owady zapylające. Jest bardzo miododajny. Z 1 ha pola możesz zdobyć około 100 kg miodu z tej rośliny. Najlepszy efekt osiągniesz, gdy posadzisz go w grupie z innymi egzemplarzami.
Działanie lecznicze
Właściwości lecznicze żywokostu są znane ludzkości od starożytności. Niekiedy roślina ta jest nazywana żywym gnatem. Należy stosować go zewnętrznie. Stosowanie wewnętrznie nie wpływa pozytywnie na wątrobę, ze względu na toksyczne związki w nim zebrane. Wyroby z żywokostu zazwyczaj są produkowane w formie maści, past i okładów. Znajdziesz również oleje i nalewki.
W korzeniach zawarta jest alantoina, która pobudza tkanki do regeneracji. Tym samym przyspiesza gojenie się ran, pomaga przy złamaniach kości i ma właściwości nawilżające. Działa przeciwzapalnie, zapobiega poparzeniom i odleżynom, łagodzi łuszczycę. Używa się go do leczenia bólów stawów i mięśni, oparzeń, odmrożeń i urazów.
Zastosowanie w kosmetyce
Stosowany w kosmetyce pomaga z walką w trądziku. Używa się go również do pielęgnacji skóry wrażliwej i delikatnych włosów. Ziele żywokostu łagodzi i regeneruje, z tego powodu korzysta się z jego dobrodziejstw jako składnik do kremów do skóry.
Składnik paszy dla zwierząt
Ziele żywokostu jest wykorzystywane jako składnik paszy dla zwierząt domowych. Dodaje się go w niewielkiej ilości, aby wzbogacić dietę zwierząt. Popularny jest jako dodatek do karmy dla kur. Zwiększa wybarwienie jajek oraz wspomaga rozwój piskląt.
Żywokost nadaje się do walki z mszycami. Przygotowanie gnojówki w rozcieńczeniu 1:5 lub 1:10 pomoże pozbyć się szkodników. Rozcieńczony preparat nada się jako nawóz przy niedoborze potasu oraz na pobudzenie roślin.
Przeciwwskazania. Właściwości toksyczne
Korzeń ma właściwości toksyczne. Zawiera substancje niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka. Należą do nich alkaloidy pirolizydynowe. Ich częste stosowanie doprowadzi do zniszczenia wątroby i płuc. Najczęściej są to zatrucia, uszkodzenia wątroby, rozwoju chorób nowotworowych typu rak wątrobowokomórkowy lub zmiany nowotworowe w płucach (gruczolak) oraz zaburzeń układu nerwowego. Z tego względu w Polsce nałożono zakaz stosowania go do zastosowań wewnętrznych. Nie produkuje się już preparatów z korzenia żywokostu.
Maść, okłady, wcierki i produkty pielęgnacyjne nie wpływają negatywnie na twój organizm.
Żywokost lekarski to niesamowita roślina o bardzo dobrym działaniu w lecznictwie. Zbierając ją z łąk, możesz wykorzystać do urozmaicenia diety zwierzętom lub ususzyć dla własnych potrzeb. Nie musisz dbać o jego rozwój i rozmnażanie, roślina radzi sobie bez wsparcia.
