Szczeć pospolita (Dipsacus fullonum) to wartościowa roślina lecznicza, którą można uprawiać na własną rękę. Z poniższego artykułu dowiesz się, jakie są jej wymagania i specyficzne potrzeby.
Hodowanie ziół we własnym przydomowym ogrodzie lub na działce to coraz popularniejsza praktyka. Obok bardziej popularnych roślin, takich jak mięta, czy majeranek pojawiają się również te znacznie mniej znane. Doskonałym przykładem jest szczeć pospolita. To niepozorne zioło od wieków znajdowało zastosowanie w medycynie ludowej. Jak przebiega uprawa szczeci i jakie działanie wykazuje ta roślina? Podpowiadamy!
Szczeć pospolita – charakterystyka rośliny
Szczeć pospolita nie jest niepozornym ziółkiem, a wysoką rośliną dwuletnią, która może osiągać nawet dwa metry wysokości. W pierwszym roku pojawia się jedynie rozeta z liści. W drugim natomiast wyrastają długie łodygi, na których widoczne są kwiatostany.
Korzenie szczeci tworzą gruby i mocny system. Korzeń palowy może osiągać nawet 60 cm długości i być gruby na 2,5 cm. Dodatkowo bardzo silnie się rozgałęzia.
Dipsacus wyróżnia się długimi i grubymi pędami, które są wyposażone w ostre kolce. Liście mogą podłużne albo lancetowate. Rosną naprzeciwlegle, są tempo zakończone i mają ząbkowane brzegi.
Od lipca do sierpnia możemy być świadkami kwitnienia szczeci pospolitej. Kwiatostany mają formę główek pokrytych szczeciną. Na ich końcach pojawiają się drobne kwiatki koloru fioletowego. Rozwijają się od góry do dołu tworząc barwne pierścienie. Od spodu widoczne są bardzo charakterystyczne kolczaste liście przysadkowe. Po przekwitnieniu pojawią się brązowe niełupki, którymi są owoce szczeci.
Szczeć to roślina miododajna. Przyciąga owady zapylające różnych gatunków. Jesienią i zimą w jej pobliżu można dostrzec także ptaki – najczęściej szczygły.
Dipsacus fullonum – pochodzenie
W Polsce szczeć występuje tak często, że wręcz bywa rośliną tępioną. Można spotkać ją na pastwiskach, w przydrożnych rowach, w okolicach nasypów kolejowych i na miejskich trawnikach. Jej ekspansywność sprawa, że bywa traktowana po prostu jak chwast.
Szczeć pochodzi z północnej Afryki i środkowej Europy. Obecnie jednak można spotkać ją niemal na całym świecie. Wysoka produkcja i żywotność nasion zbiegła się z użytecznością tego gatunku w przemyśle włókienniczym.
Najczęściej występuje dziko na południu kraju. Jako gatunek inwazyjny bywa określana jako zagrożenie dla miejscowej flory. Posiadanie jej w ogrodzie nie jest niemożliwe, chociaż zaleca się zachować ostrożność w sposobie wysiewania i dostosować się do konkretnych sposobów wysiewania.
Szczeć pospolita – uprawa
Uprawa szczeci nie należy do szczególnie trudnych zadań. Jest ona uznawana za roślinę ruderalną, czyli taką, która chętnie rośnie w środowisku opanowanym przez człowieka. Jest mrozoodporna i niewrażliwa na zasolenie gleby. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek na temat jej uprawy.
Stanowisko i podłoże dla szczeci
Szczeć pospolitą najlepiej sadzić na stanowiskach, które są dobrze nasłonecznione. Wtedy roślina będzie najlepiej rosła i systematycznie się rozrastała. Najlepiej wybrać glebę, która jest żyzna i umiarkowanie wilgotna. Dipsacus zadowoli się odczynem pH od obojętnego po zasadowy. Jednak bardzo prawdopodobne, że szczeć przyjmie się niemal w każdych warunkach.
Sadzenie szczeci
Omawianą roślinę wysiewa się z nasion. Sadzimy ją w maju do mieszanki gleby kompostowej, torfu i pasku w stosunku 1:1:1. Możesz przenieść ją do gruntu w lipcu lub zasadzić od razu do ziemi.
Sadzonki umieszczaj punktowo w odległości od 30 do 40 cm. Ze względu na rozbudowany i palowy korzeń przesadzanie nie jest dobrze znoszone przez szczeć, dlatego od samego początku powinna mieć dużo miejsca dla siebie. Pamiętaj, że jest to roślina ekspansywna, która najczęściej sieje się sama.
Podlewanie i nawożenie
Podlewanie szczeci pospolitej jest bardzo ważne w pierwszym okresie tuż po wysianiu. Kiedy roślina dojrzeje nie jest to już potrzebne. Regularnie nawadnianie będzie potrzebne wyłącznie w okresie przedłużającej się suszy. Nawożenie natomiast w ogóle nie jest potrzebne. Możesz jedynie wzbogacić glebę odrobiną kompostu.
Dipsacus fullonum w ogrodzie
Szczeć pospolita rzadko hodowana jest w ogrodach bezpośrednio w glebie. Wszystko ze względu na jej dużą ekspansywność. Zazwyczaj zdecydowanie przerasta przeznaczony dla siebie obszar i zagłusza inne gatunki roślin. To właśnie dlatego najlepszym rozwiązaniem może okazać się uprawa jej w głębokim pojemniku zakopanym w ziemi.
Omawiana roślina wygląda bardzo efektownie w otoczeniu traw ozdobnych albo innych roślin kolczastych. Sprawdzi się w sąsiedztwie juki karolińskiej czy dzikiej róży. Niektórzy stosują ją jako dodatkowe urozmaicenie rabatek ogrodowych.
Jako roślina miododajna jest także pożyteczna dla pszczół i innych zapylaczy, które wykorzystują jej pyłek. Jej walory wizualne są natomiast najlepiej widoczne po wysuszeniu. To wówczas stanowi efektowną ozdobę bukietów i innych kompozycji, na przykład tych utrzymanych w klimacie jesiennym.
Szczeć pospolita – właściwości lecznicze
Szczeć pospolita od wieków wykorzystywana jest w medycynie ludowej i naturalnej. Szczególnie cenione są jej szerokie właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Obecnie trwają szeroko zakrojone badania na temat jej działania niszczącego bakterie Borrelia burgdorferi, które powodują niezwykle groźną chorobę – boreliozę.
Ponadto szczeć działa ochronnie na wątrobę, co wspiera pracę całego układu pokarmowego. Stymuluje produkcję soków trawiennych i żółci a dodatkowo wspiera układ immunologiczny w walce z infekcjami powstałymi na różnym tle.
Zastosowanie szczeci w medycynie naturalnej
Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że szczeć pospolita była niegdyś stosowana szeroko w przemyśle włókienniczym. Służyła mianowicie do wytwarzania wełny. Obecnie najczęściej wykorzystywana jest w ziołolecznictwie oraz w przemyśle kosmetycznym.
Działanie bakteriobójcze sprawia, że wyciągi z tej rośliny bywają składnikiem kosmetyków przeznaczonych do walki z efektami trądziku. Nie tylko łagodzą skórę, ale także likwidują wypryski i inne zmiany.
W zielarstwie wykorzystywany jest natomiast korzeń, który wykopuje się najczęściej wczesną wiosną. Dokładnie oczyszczony, rozdrobniony i wysuszony służy wspomagająco w leczeniu infekcji. Udowodniono, że zawarte w nim są takie składniki jak:
- kwas kawowy;
- kwas chininowy;
- irydoidy;
- saponiny;
- kwas chlorogenowy.
Wyciąg z osuszonego korzenia spożywa się w formie nalewki. Wystarczy dwa razy dziennie wypijać po 10 ml.
Podsumowanie
Szczeć pospolita to miododajna roślina, która z wyglądu przypomina nieco oset plamisty. Najchętniej rośnie na żyznych i piaszczystych glebach. Jej żywotność i ekspansywność są jednak na tyle duże, że da sobie radę niemal w każdych warunkach. Warto sadzić ją w głębokich naczyniach. Dobrze wygląda w towarzystwie innych roślin kłujących.
Poza skłonnością do rozrastania się szczeć nie ma praktycznie żadnych wad, dlatego może z powodzeniem być wysiewana w przydomowym ogrodzie. Wykazuje liczne właściwości prozdrowotne a według niektórych badan może okazać się bardzo skuteczna w leczeniu niezwykle groźnej choroby – bore
