Płodozmian to system gospodarowania ziemią, który sprawdza się nie tylko w sektorze rolniczym. Warto również skorzystać z niego w przydomowym ogrodzie. Podpowiadamy co to za technika oraz jak zastosować ją w praktyce.
Wiele osób dysponujących własnym ogródkiem próbuje swoich sił w uprawie warzyw. Może być to nie tylko świetną zabawą, ale także źródłem własnej ekologicznej żywności, która sezonowo pojawia się na naszych stołach. O intensywności plonów decyduje wiele czynników. Aby były one naprawdę udane warto wprowadzić do swojego ogrodu płodozmian. W dalszej części artykułu znajdziesz informacje na temat tego, na czym dokładnie polega ta technika i dlaczego jeszcze warto ją stosować.
Co to jest płodozmian?
Z definicji płodozmian jest sposobem zagospodarowania ziemi uprawnej. Prościej mówiąc jest to z góry założony plan, który polega na uprawianiu roślin (także warzyw) w następstwie po sobie na obszarze podzielonym na mniejsze pola. W zależności od czynników indywidualnych rotacja następuje w różnych cyklach. Może to być okres kilku lub nawet kilkunastu lat.
Najważniejszym celem płodozmianu jest zachowanie jak największej żyzności ziemi. Dzięki temu w twoim ogródku warzywnym plony będą liczniejsze i zdecydowanie bardziej obfite.
Historia płodozmianu to historia cywilizacji
To tylko z pozoru górnolotne hasło. Kiedy społeczeństwa łowiecko-zbierackie zaczęły prowadzić bardziej osiadły tryb życia i uprawiać ziemię dokonała się jedna z największych ewolucji w historii ludzkości. Dosyć szybko zauważono, że uprawa tylko jednej rośliny na danym stanowisku przez wiele lat prowadzi do zubożenia gleby, mniejszych plonów a tym samym do klęsk głodu.
Pierwszą istotną zasadą płodozmianu była dwupolówka. Wówczas dzielono obszar uprawny na dwa pola. Na jednym sadzono zboża jare i ozime a na drugim dokonywano ugorowania ziemi. Następnie wprowadzono trójpolówkę, która aż do XVII wieku ewoluowała pozwalając na stopniowe przejście do nowoczesnego rolnictwa za sprawą rewolucji agrarnej.
Negatywne skutki braku płodozmianu
Płodozmian jest zjawiskiem, które nie odnosi się wyłącznie do rolnictwa. Zmianowanie roślin powinno się przeprowadzać również w ogródku. Jest to szczególnie istotne wtedy, kiedy planujemy uprawę warzyw. Nawet tych, które przeznaczone będą wyłącznie na własny użytek.
Warto wiedzieć, że niestosowanie płodozmianu może w dłuższej perspektywie skutkować wieloma negatywnymi konsekwencjami dla naszej gleby. W takich przypadkach najczęściej występują:
- erozja i zanieczyszczenie gleby;
- rozprzestrzenianie się chorób;
- narażenie roślin na atak szkodników;
- zmniejszająca się stopniowo żyzność gleby;
- zmiana odczynu gleby na kwaśny.
Korzyści z płodozmianu
Przenoszenie roślin w inne miejsca przynosi wiele korzyści, o których wiedziano już w starożytności. Płodozmian zapobiega wielu problemom w ogrodzie; zapoznaj się z pozytywnymi efektami wprowadzenia go u siebie!
Zwiększenie odporności na chwasty, choroby oraz szkodniki
Wprowadzenie płodozmianu pomaga ochronić uprawy przed wieloma groźnymi, szybko rozprzestrzeniającymi się chorobami i szkodnikami. Szczególnie niebezpieczne dla roślin są:
- kiła atakująca kapustowate;
- biała zgnilizna, groźna dla cebulowatych;
- mątwiki korzeniowe, groźne dla pomidorów i ziemniaków;
- zgorzel podstawy łodygi atakująca strączkowe.
Zmniejszenie wydatków na produkty chemiczne
Wprowadzanie płodozmianu wpływa na poprawę jakości gleby. Ponadto stosowane nawozy są lepiej przyswajane, przez co zmniejsza się konieczność ich częstszego zużywania. Pozwoli to nam sporo zaoszczędzić!
Zwiększenie żyzności gleby
Tak jak wspominaliśmy, dobrze zaplanowany płodozmian wpłynie na poprawę żyzności gleby, co pozwoli roślinom korzeniowym lepiej się rozwijać i pobierać materię organiczną. Ponadto poprawnie wprowadzony, zapobiegnie stopniowej erozji gleby.
Czym są przedplony i poplony?
Podczas uprawy warzyw warto pamiętać o sadzeniu zarówno takich roślin, które mają długi okres wegetacyjny, jak i tych o krótszym okresie wzrostu, które uprawiane są obok plonu głównego. Przedplony to warzywa, które poprzedzają plon główny, a poplony to te, które pojawiają się po nim.
Jak wprowadzić płodozmian?
Płodozmian w ogrodzie jest istotny szczególnie w kontekście uprawy warzyw. Zmianowanie tylko z pozoru jest trudnym zadaniem. W istocie dosyć łatwo zapamiętać jakie rośliny powinny następować po sobie. Oczywiście najlepszym rozwiązaniem będzie prowadzenie tabelki z danymi, która pozwoli na usystematyzowanie tej kwestii.
Żadna roślina nie powinna być uprawiana w tym samym miejscu dłużej niż przez okres dwóch-pięciu lat w zależności od potrzeb konkretnego gatunku.
W pierwszym roku glebę na grządce zasilamy obornikiem a następnie sadzimy sadzimy warzywa kapustne i dyniowate. Będą to na przykład:
- kapusta,
- brokuł,
- jarmuż
- ogórek;
- cukinia;
- papryka.
W drugim roku na tej samej grządce powinny znaleźć się rośliny cebulowe, liściowe, czy korzeniowe. To szerokie grupy warzyw. Przykładem są między innymi:
- marchewka;
- sałata;
- cebula;
- por;
- czosnek.
W trzecim i czwartym roku można już sadzić na warzywniku rośliny strączkowe, na przykład:
- fasolę;
- groch;
- łubin.
Jak zmieniać pozycję warzyw na polach?
Swój warzywnik warto podzielić na kilka mniejszych poletek, na których będziesz rotacyjnie sadził różne gatunki roślin. W tym wypadku należy stosować się do kilku bardzo prostych zasad.
- warzywa o wysokich wymaganiach pokarmowych zmieniamy na warzywa o średnich wymaganiach pokarmowych;
- warzywa o średnich wymaganiach pokarmowych zmieniamy na warzywa o małych wymaganiach pokarmowych;
- warzywa o małych wymaganiach pokarmowych zmieniamy na warzywa o wysokich wymaganiach pokarmowych.
- warzywa wieloletnie pozostają na tym samym miejscu.
Przykłady warzyw o dużych wymaganiach:
- kapusta,
- ogórek,
- dynia,
- pomidor,
- seler.
Przykłady warzyw o średnich wymaganiach:
- pomidor;
- burak;
- rzodkiew;
- brukselka.
Przykłady warzyw o małych wymaganiach:
- groch;
- fasola;
- koper;
- szpinak;
- kalarepa.
Przykłady warzyw wieloletnich:
- zioła wieloletnie;
- szparagi;
- rabarbar.
Pozostałe zasady płodozmianu
Warto pamiętać, że im więcej składników pokarmowych potrzebuje dana roślina, tym rzadziej powinna być uprawiana w tym samym miejscu. Zwróć uwagę również na różnicę w systemie korzeniowym konkretnych warzyw. Poszczególne rośliny różnią się od siebie stopniem rozwinięcia korzeni.
Niektóre, takie jak na przykład ogórek korzenią się płytko. Z kolei buraki, marchew, czy wysokie odmiany pomidorów to rośliny, które rozwijają bardzo głęboki system korzeniowy. Warzywa o głębokich i płytkich korzeniach sadzimy naprzemiennie. W ten sposób składniki pokarmowe rozkładają się w miarę równomiernie i żadna z grup roślin nie jest poszkodowana. W praktyce oznacza to po prostu bardziej bogate plony.
Do swojego ogrodu warzywnego warto dodać rośliny motylkowe, takie jak soja, wyka, czy nawet koniczyna. Wzbogacają one podłoże w azot.
Płodozmian w rolnictwie
Płodozmian jest bardzo ważnym elementem zrównoważonego rolnictwa. W ostatnich dekadach także w naszym regionie coraz częściej stosowane są nawozy chemiczne, które doprowadziły do tego, że tradycyjne płodozmiany zbóż są rzadziej stosowane. To niestety skutkuje monokulturą, która ma negatywny wpływ na jakość plonów.
Rolnicy dobrze wiedzą w jaki sposób prowadzić rotację w zasiewach poszczególnych zbóż. Najczęściej sadzi się je wymiennie z rzepakiem, czy roślinami strączkowymi, z których można stworzyć biomasę o wysokiej zawartości białka.
Stosowanie optymalnej rotacji plonów przyczynia się również do zmniejszenia się ilości chwastów, a co za tym idzie zmniejsza odpływ składników pokarmowych od roślin użytkowych.
Podsumowanie
Płodozmian to zjawisko, które nie ogranicza się wyłącznie do przemysłowego rolnictwa. Również w swoim ogródku warzywnym powinieneś prowadzić systematyczną rotację warzyw zgodną z zasadami zmianowania roślin. Zanim jeszcze zaplanujesz jakie warzywa chciałbyś mieć w swoim ogrodzie, koniecznie sprawdź, jakie są ich zapotrzebowania na składniki pokarmowe. Za pomocą prostego schematu możesz w prosty sposób prowadzić rotację, która sprawi, że finalnie uzyskasz dużo większe plony.
