Pięknotka (Callicarpa) inaczej zwana poładnią lub kalikarpą (spolszczona nazwa łacińska) to rodzaj roślin należących do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Naturalnym środowiskiem ich występowania jest strefa tropikalna i subtropikalna. Rosną licznie szczególnie na terenach południowej i południowo-wschodniej Azji oraz północnej Australii. Większość gatunków z tego rodzaju jest wykorzystywana jako krzewy ozdobne. Nieliczne stosuje się jako rośliny lecznicze, a jeszcze inne do wyrobu trucizn.
Pięknotka – jak wygląda?
Roślina ma pokrój krzewiasty i rośnie do 3 m wysokości. Czasami przyjmuje formę niewysokiego drzewa porastającego lianami. Wypuszcza okrągłe pędy porośnięte włoskami. Wytwarza szerokie, lancetowate liście o ząbkowanych brzegach, które jesienią przebarwiają się na żółto lub czerwono, a w rzadkich odmianach nawet na fioletowo.
Gatunki i odmiany pięknotki
Odmian i gatunków pięknotki nie brakuje. Oto najpopularniejsze z nich:
- pięknotka Bodiniera „Profusion” (Callicarpa bodinieri) – najchętniej wybierana odmiana;
- pięknotka japońska „Leucocarpa” (Callicarpa japonica);
- pięknotka rozwidlona „Issai” (Callicarpa dichotoma);
- pięknotka japońska „Heavy Berry” (Callicarpa japonica);
- pięknotka rozwidlona „Amethyst” (Callicarpa dichotoma).
Uprawa i pielęgnacja pięknotki
Opisywana roślina nie jest kapryśna ani wymagająca. Jednak jeśli chcesz zachwycać się w pełni jej urokiem, warto poświęcić jej odrobinę uwagi. Aby dobrze rosła i obficie owocowała, pięknotka potrzebuje miejsca słonecznego, ciepłego i osłoniętego od wiatru. Preferuje podłoża żyzne, próchniczne i przepuszczalne. Najlepiej czuje się w podłożu o obojętnym lub lekko kwaśnym odczynie pH. Wybierając miejsce dla tej rośliny, należy unikać gleb o dużej zawartości wapnia, ponieważ osłabia to nasycenie barwy owoców. Musisz też unikać zbyt wilgotnego podłoża, które zwiększa prawdopodobieństwo przemarzania krzewów.
Kalikarpa – nawożenie
Pięknotka wymaga nie tylko regularnego podlewania, lecz także systematycznego dokarmiania, ponieważ niedobór potrzebnych składników z gleby może doprowadzić do opadania owoców.
- Aby zapewnić jej obfite kwitnienie, zacznij nawożenie jeszcze przed początkiem kwietnia.
- Następnie ponawiamy czynność co 4 tygodnie aż do końca sierpnia – to gwarantuje okazałe jagody.
- Do tego celu najlepiej stosować nawozy wieloskładnikowe.
- Dobrym rozwiązaniem jest również użyźnianie podłoża za pomocą nawozów organicznych, np. kompostem lub obornikiem.
Zabezpieczenie pięknotki na zimę
Callicarpa jest szczególnie wrażliwa na niskie temperatury, dlatego późną jesienią warto ją zabezpieczyć.
- Rośliny trzeba chronić przed mrozem, ponieważ łatwo przemarzają i tracą urodę.
- W pierwszych 2-3 latach młode pięknotki dobrze jest kopczykować (tak, jak róże). Najlepiej stosować do tego ziemię lub korę, a górną część zabezpieczyć agrowłókniną lub słomianą matą.
- W przypadku starszych okazów trzeba chronić przede wszystkim system korzeniowy, czyli ściółkować ziemię dookoła roślin za pomocą ziemi, kory i liści.
Jeżeli mieszkasz w chłodniejszym regionie kraju, rozważ rezygnację z uprawy gruntowej na rzecz pojemnikowej. To umożliwi przezimowanie rośliny w chłodnym, zabezpieczonym przed mrozem pomieszczeniu.
Kwitnienie pięknotki
Latem pojawiają się drobne, pachnące, liliowo-różowo-żółte gwiazdkowate kwiaty, zebrane w gęstych kwiatostanach. Teoretycznie nie ma w tym nic nadzwyczajnego, szczególnie że kwiaty skrywają się pod liśćmi. Aby zobaczyć pięknotkę w najbardziej efektownej odsłonie, trzeba cierpliwie poczekać do jesieni.
Owocowanie
Łacińskie określenie tego krzewu – Callicarpa – dosłownie znaczy „piękne owoce”, jednak żeby je zobaczyć, trzeba uzbroić się w cierpliwość. Jesienią wzdłuż gałązek można zauważyć dojrzewające w pęczkach fioletoworóżowe owoce o lśniącej skórce. Swoim wyglądem przypominają one jagody, perły lub koraliki. Mają zaledwie 3-4 mm średnicy i obsypują całą roślinę. Owoce utrzymują się długo (nawet kilkanaście tygodni, czasami aż do świąt Bożego Narodzenia). Niektórym mogą wydawać się smakowitą przekąską, jednak nie można dać się zwieść ich cukierkowej formie, bo są niejadalne. Mało tego, ich spożycie w większej ilości może wywołać nieprzyjemne dolegliwości żołądkowe.
Kiedy i jak przycinać kalikarpę?
Nie można zapominać o przycinaniu. Niezależnie od uprawianego gatunku przy pomocy sekatora będziesz w stanie nadać krzewom bardziej zwarty kształt i atrakcyjniejszy wygląd. Najintensywniej przycinaj młode pięknotki w pierwszym roku po posadzeniu. Pędy należy ciąć nad 2-3 oczkiem. W następnym sezonie powinieneś skrócić je o połowę. W kolejnych latach wystarczy się skupić na przycięciu pędów chorych i na cięciu odmładzającym.
Rozmnażanie kalikarpy
Krzewy z tego gatunku możesz rozmnażać latem poprzez odkłady, czyli przygięcie pędu do podłoża i obsypanie jego części. Alternatywą będą półzdrewniałe sadzonki pędowe cięte latem, choć z jesiennych owoców także da się pozyskać nasiona. W ostatnim przypadku ważne jest, żeby zebrane nasiona trzymać w lodówce, aż do wiosennych wysiewów.
Kalikarpa – właściwości
Odmiana pochodząca z Ameryki Południowej – pięknotka amerykańska (Callicarpa americana) – była wykorzystywana przez jej rdzennych mieszkańców, by odstraszyć kleszcze i komary. Używali oni do tego papki z roztartych liści rośliny, którą smarowali ciało. Okazuje się, że sok z krzewu rzeczywiście może być skuteczny, jeśli chcesz chronić się przed tymi owadami.
Kompozycje z pięknotkami
Kalikarpy doskonale się komponują z grupami krzewów lub aranżacjami rabatowymi wraz z innymi gatunkami roślin ozdobnych. Dobrze jest je sadzić parami, ponieważ wydają o wiele więcej owoców, jeżeli zapylają się krzyżowo. Ze względu na dekoracyjny charakter warto posadzić ten atrakcyjny krzew w eksponowanych częściach ogrodu, np. przy wejściu na posesję lud drzwiach wejściowych do domu. Krzewy pięknotki nie sprawdzą się jednak jako żywopłoty.
Pięknotka (Callicarpa) to niezwykle oryginalne i ozdobny krzew. Jego popularność nie wynika z pięknych owoców, ale z niezwykle oryginalnych, kulistych owoców, które pojawiają się jesienią. Co prawda nie są to najpopularniejsze rośliny uprawiane w polskich ogrodach, ale zainteresowanie pięknotkami wzrasta.
