W naszym umiarkowanym klimacie nie każdy gatunek ostrokrzewu dobrze się odnajdzie. Choć to roślina z rodzaju zimozielonych, w Polsce występuje przede wszystkim ostrokrzew kolczasty i ostrokrzew Meservy. Dobrą informacją dla ogrodników jest fakt, że te ozdobny krzew nie jest szczególnie trudny w uprawie, choć oczywiście należy trzymać się kilku istotnych warunków, by wzrastał jak najpiękniej. Jakie stanowisko należy mu zapewnić i czy ostrokrzew można uprawiać przez cały rok? Poznaj szczegóły!
Ostrokrzew – różne gatunki i odmiany rośliny
Na całym świecie znaleźć można niemal 400 odmian i gatunków ostrokrzewu, natomiast na terenie naszego kraju rośnie ich około 18. Do najbardziej popularnych odmian, które przystosowały się do umiarkowanych warunków klimatycznych, należą:
- ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium);
- ostrokrzew Meservy i jego odmiany „Blue Angel”, „Blue Prince”;
- ostrokrzew japoński;
- ostrokrzew „Golden king”;
- ostrokrzew plamisty.
Do uprawy w Polsce zupełnie nie nadaje się ostrokrzew paragwajski, który preferuje temperaturę nie niższą niż 6 stopni Celsjusza poniżej zera. Warto wspomnieć, że to właśnie z tej odmiany krzewu wytwarza się popularną yerba mate.
Ostrokrzew kolczasty. Popularny krzew ogrodowy
W polskich ogrodach ostrokrzew kolczasty jest częstym widokiem. Można go poznać po ciemnych, skórzastych liściach z charakterystycznym białym obrzeżem. Ta odmiana nie znosi jednak zbyt dużego mrozu, dlatego uprawa wymaga specjalnego ściółkowania przez całą zimę. Ten krzew z powodzeniem pełni rolę dekoracyjną w mniejszych i większych przestrzeniach zielonych. Ogrodnicy chętnie wykorzystują ostrokrzew do formowania żywopłotów, ponieważ roślina bardzo dobrze znosi przycinanie.
Owoce ostrokrzewu – jak wyglądają?
Czerwone owoce ostrokrzewu w formie małych kuleczek, zwanych jagodami, chyba każdemu kojarzą się z okresem Bożego Narodzenia. Ten widok pojawia się na świątecznych stołach i jako motyw graficzny na kartkach okolicznościowych. Co ciekawe, owoce utrzymują się na krzaku przez cały sezon, tworząc niezwykle trwałą ozdobę. Dojrzewają one porą jesienną i wtedy wyglądają najbardziej efektownie. Pamiętaj, że soczyste owoce ostrokrzewu nie są jadalne, a wręcz trujące! Istnieją jednak receptury na nalewki czy syropy z wyciągiem z tej rośliny, które wykazują wiele właściwości leczniczych.
Ostrokrzew kwitnie w okresie od kwietnia do czerwca. Wytwarza wtedy białe, dwupienne kwiaty. Czy krzew ten będzie owocował sam z siebie? Żeby do tego doszło, należy razem posadzić okazy żeńskie i męskie.
Liście ostrokrzewu
Roślina odznacza się zwykle ciemnozielonymi liśćmi, które błyszczą, a na ich powierzchni pojawia się warstwa wosku. Co ciekawe, ostrokrzew utrzymuje liście przez cały okres zimowy. Ich kształt jest jajowaty, a na ich brzegach pojawia się kolczasta obwódka.
Uprawa i pielęgnacja ostrokrzewu w ogrodzie
Jest to roślina uchodząca za mało wymagającą i dość prostą w uprawie. Jej rozwojowi sprzyja szczególnie stanowisko całkowicie zacienione lub przynajmniej w półcieniu. Jeśli chodzi o wymagania co do gleby, najlepsza będzie kwaśna, dobrze przepuszczalna i piaszczysto-gliniana. Nie należy przelewać ostrokrzewu. Dość dobrze zniesie suszę, więc podłoże powinno być lekko wilgotne lub umiarkowanie suche. Można uprawiać krzew nawet w środku miasta, ponieważ jest wysoce odporny na warunki i zanieczyszczenia miejskie.
Zimą ostrokrzew wytrzyma temperatury minusowe, a uszkodzone przez mróz fragmenty rośliny wiosną regenerują się dosyć szybko. Ważne jest jednak odpowiednie zabezpieczenie jej przed mrozem. Można to zrobić, usypując u podstawy krzewu kopczyki zawierające fragmenty kory, a nawet kompost.
Jak okrywać ostrokrzew zimą? Sposoby zabezpieczenia
Ostrokrzew można okryć specjalną agrowłókniną albo gałązkami iglastych gatunków drzew. W ten sposób ochronimy roślinę przed ostrym słońcem zimą, które może parzyć liście. Im więcej wspomnianych wyżej kopczyków kompostowych przygotujemy wokół danego okazu, tym większa będzie szansa na jego regenerację.
Żeńskie i męskie kwiaty ostrokrzewu i jego owocowanie
Tak jak wspomnieliśmy, jeżeli chcemy, by krzew wypuścił kwiaty i wydał owoce, należy o to odpowiednio wcześniej zadbać. W przypadku ostrokrzewu na jego oddzielnych częściach rozwijają się kwiaty żeńskie i męskie. W maju osobniki żeńskie wytwarzają niewielkie białe kwiaty. Owoce kształtują się z kolei jesienią i tak naprawdę mogą przybierać barwę nie tylko czerwoną, ale także żółtą czy granatową.
Oczekując owoców, należy na jeden krzew męski posadzić kilka żeńskich. Jeśli zasadzimy w ogrodzie pojedynczy egzemplarz ostrokrzewu, racze nigdy sam nie zakwitnie. Męskie i żeńskie osobniki różnią się od siebie tylko kwiatami i owocami. Pozostałe właściwości i cechy pozostają niezmienne.
Zastosowanie ostrokrzewu. Kiedy się go poleca?
Główne zastosowanie właściwości ostrokrzewu to ziołolecznictwo. Napary z jego liści, kory czy nawet owoców szeroko wykorzystuje się przy leczeniu reumatyzmu, ospy czy objawów infekcji.
Poza tym efektowne, kuliste owoce stanowią doskonałą dekorację każdej zielonej przestrzeni przez cały rok. Ostrokrzew bardzo dobrze komponuje się w otoczeniu takich roślin zimozielonych, jak na przykład różanecznik. Istnieje także przekonanie, że ostrokrzew posiada magiczne właściwości. Tę teorię wykorzystała J.K.Rowling w serii powieści o Harrym Potterze. Różdżka jednego z bohaterów sagi zawierała w sobie właśnie wyciąg z tego krzewu.
Choroby i szkodniki
Pomimo dużej odporności na warunki atmosferyczne ostrokrzew podatny jest na rozmaite choroby i szkodniki. Najwięcej szkód może mu wyrządzić przylepnica szklarniowa, która hamuje rozrost rośliny. Szkodnik ten prowadzi do powstania na liściach grzybów, które negatywnie wpływają na jego wartość ozdobną. Jeśli na swoim krzewie dostrzeżesz szare plamy, roślinę mogły zaatakować muchówki.
Również zbyt obfite podlewanie ostrokrzewu może doprowadzić do jego obumarcia. To pierwszy krok do rozwoju choroby grzybowej. Jeśli wynika ona właśnie z przelania, na liściach pojawią się czarne lub brązowe plamy. Z czasem te liście całkowicie opadną.
Jak rozmnażać i sadzić ostrokrzew?
Zabieg ten przeprowadza się z wykorzystaniem półzdrewniałych sadzonek. Na przełomie sierpnia i września należy przyciąć gałązki na długość ok. 15 cm. Następnie usuwa się kilka liści, po czym taką sadzonkę umieszcza się w ukorzeniaczu, a później w docelowej donicy. Roślinę należy wówczas przechowywać w dość ciepłym i suchym miejscu, najlepiej w półcieniu. Niestety na wykiełkowanie nasion ostrokrzewu należy czekać aż dwa lata!
Najlepszy czas na sadzenie krzewu to wiosna oraz jesień. Ten gatunek nieszczególnie lubi przesadzanie, dlatego należy dobrze przemyśleć przewidziane dla niego miejsce. Sadzonkę ostrokrzewu możesz kupić już za 10–30 zł (ostatecznie cena uzależniona jest od konkretnej odmiany).
Ostrokrzew to typowo bożonarodzeniowy krzew, ponieważ w tym okresie, jako roślina zimozielona i posiadająca owoce, chętnie wykorzystywany jest w celach dekoracyjnych. Choć jego owoce uchodzą za trujące, znajduje także zastosowanie w leczeniu rozmaitych schorzeń i dolegliwości.
