Kłokoczka południowa, nazywana także krzewem różańcowym, to niezwykła roślina, która pełni funkcje estetyczne i praktyczne. Chociaż w Polsce nie spotyka się jej zbyt często w naturze, można natknąć się na nią w prywatnych, przydomowych ogródkach oraz ogrodach botanicznych. Zapoznaj się z poniższym tekstem i przekonaj się, jak wygląda kłokoczka, w jakim regionie występuje najczęściej oraz jak zasadzić ją u siebie.
Kłokoczka południowa – występowanie
Kłokoczka południowa (łac. Staphylea pinnata), nazywana także krzewem różańcowym, jest gatunkiem z rodziny kłoczkowatych (łac. Staphyleaceae). W naturze miejscem występowania rośliny jest przede wszystkim teren Europy Środkowej i Południowej. Pojawia się również w Azji Mniejszej. W Polsce krzew jest dosyć rzadko spotykany w naturze, co więcej w naszym kraju jest rośliną chronioną. Jednocześnie coraz częściej można natknąć się na niego w uprawie.
Największe naturalne skupiska kłooczki południowej znajdują się w Beskidzie Niskim i Podgórzu Karpackim. Na rozproszone stanowiska kłokoczki można się natomiast natknąć w okolicy Roztocza, Śląska oraz w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.
Opis kłokoczki południowej
Kłokoczka różańcowa charakteryzuje się dorastaniem do ok. 2-4 m wysokości. Jego pień jest gładki; kora posiada charakterystyczne białe, pionowe prążki. Pędy kłokoczki mają oliwkowy albo brunatny odcień. Liście krzewu są złożone, 3-7 wąskojajowate, drobnopiłkowate, sinozielonymi od spodu i ciemnozielonymi z wierzchu. Roślina posiada przyjemnie pachnące białe albo różowawe kwiaty, o niewielkich rozmiarach, zbierające się w groniaste kwiatostany. Kłokoczka jest rośliną miododajną; jej obupłciowe kwiaty mogą być zapylane, jednak robią to głównie owady z rodziny muchowatych. Warto także zwrócić uwagę na owoce kłokoczki, które pełnią funkcję dekoracyjną – są one kuliste i rozdęte. Znajdujące się w ich torebkach nasiona kłokoczki, które pojawiają się od września do listopada, są jadalne i dosyć smaczne – mogą przypominać nieco orzeszki pistacji.
Wykorzystanie krzewu różańcowego
Kłokoczka południowa posiada bardzo twarde i trudno łupliwe drewno. Ponadto ma ono bardzo ładny żółtawobiały odcień. Z tego względu drewno kłokoczki wykorzystywano niegdyś w przemyśle meblarskim, do produkcji niewielkich sprzętów. Dla przykładu, Rusini Karpaccy ze wschodniej części Słowacji wykorzystywali roślinę do tworzenia bijaków do maselnic.
Co więcej, nazwa krzew różańcowy nie wzięła się znikąd. Nawiązuje ona do innego zastosowania rośliny, a konkretniej jego nasion – jak łatwo się domyślić w dawnych czasach wytwarzano z nich różańce! Wynika to najprawdopodobniej z przekonania o magicznych właściwościach kłokoczki. Wierzono, że siły nieczyste trzymają się od krzewu z daleka, radzono zatem, aby stale nosić przy sobie paciorki wykonane z jego nasion.
Kłokoczkę uważano również za roślinę posiadającą uzdrawiającą moc. Szczególną popularnością cieszyły się jej owoce; wykorzystywano je m.in. w Słowacji i Rumunii.
Uprawa i rozmnażanie krzewu różańcowego
Krzew różańcowy nie jest częstym widokiem w polskiej przyrodzie. Coraz częściej jednak można natknąć się na nią w prywatnych ogrodach. Jeżeli ciebie także interesuje uprawa kłokoczki, zapoznaj się z jej wymaganiami i uprawianiem, aby krzew miał szansę prawidłowo się rozwijać i cieszyć twoje oczy przez długi czas.
Kłokoczka południowa na całe szczęście nie jest rośliną trudną w uprawie. Należy sadzić ją na wiosnę, aby dać jej jak najwięcej czasu na aklimatyzację. Warto pamiętać, że to roślina, która najlepiej czuje się w ciepłym klimacie; z tego powodu wymaga dobrze nasłonecznionego stanowiska albo chociaż takiego, które znajduje się w niewielkim półcieniu. Mimo że krzew powinien znieść mrozy, należy na niego uważać w przypadku bezśnieżnych zim. Ponadto Staphylea pinnata powinna unikać wilgotnych stanowisk, gdyż może przemarznąć. Nie każdy region Polski będzie nadawał się do hodowli kłokoczki.
Kłokoczce najbardziej sprzyja wapienna gleba. Toleruje bardzo szeroki zakres pH. Jednocześnie warto wiedzieć, że niekoniecznie musi ona znajdować się na płaskim podłożu: krzew doskonale radzi sobie bowiem na górkach, stokach i innych nierównościach terenu. Będzie zatem dobrym dodatkiem np. do skalniaka.
Kłokoczka południowa może być rozmnażana na dwa sposoby. Pierwszy z nich, sposób wegetatywny, polega na wykorzystaniu ukorzeniających się pędów. Drugi, czyli sposób generatywny, jest rozmnażaniem rośliny z jej nasion.
Pielęgnacja Staphylea pinnata
Kłokoczka południowa jest rośliną, która najlepiej czuje się w bardziej suchym, niż wilgotnym środowisku. Podlewanie, szczególnie młodych sadzonek, jest oczywiście konieczne, jednak nie należy robić tego zbyt często; starsze krzewy potrzebują regularnego dostępu do wody wyłącznie w okresach przedłużającej się suszy.
Staphylea pinnata nie wymaga zbyt intensywnego nawożenia. Najlepiej jest używać nawozów organicznych, np. obornika przed posadzeniem krzewu oraz kompostu w późniejszym czasie.
Bardzo ważne jest zastosowanie okrywającej ściółki. Pozwoli to odpowiednio ochronić kłokoczkę przed mrozem. Tuż przed nadejściem zimy dobrze jest zaopatrzyć się w worki jutowe lub białą włókninę i okryć również zewnętrzną część krzewu.
Kłokoczka nie wymaga regularnego cięcia, chociaż zaleca się usuwanie przemarzniętych lub uszkodzonych pędów. Dużą zaletą kłokoczki jest fakt, że można formować ją na różne sposoby, bez obawy o zniszczenie kompozycji roślina posiada bowiem bardzo duże zdolności regeneracyjne.
Współczesne zastosowanie kłokoczki różańcowej
Krzew różańcowy może mieć bardzo różnorodne zastosowanie. Chociaż sadzony w ogrodzie raczej nie posłuży tworzeniu z jego drewna mebli czy różańca z nasion, warto go mieć ze względu na:
- możliwość stworzenia wyjątkowego żywopłotu;
- udekorowanie skalniaku;
- dopełnienie przestrzeni ogrodu różnego typu (śródziemnomorski, naturalistyczny, wiejski);
- możliwość wykorzystania jadalnych nasion w kuchni.
Kłokoczka południowa – podsumowanie
Kłokoczka to bardzo efektowna roślina, pełniąca funkcję zarówno dekoracyjną, jak i praktyczną. Ze względu na piękne kwiaty o przyjemnym zapachu oraz smaczne nasiona coraz więcej osób decyduje się na zasadzenie kłokoczki w swoim prywatnym ogrodzie. Jeżeli i ty o tym marzysz, nie zwlekaj – zapoznaj się z wymaganiami rośliny i ciesz się jej widokiem przez długi czas!
