Ciemiernik to rodzaj roślin należących do rodziny jaskrowatych. Liczy około 20 gatunków, które występują w Europie Zachodniej, Chinach oraz na Półwyspie Bałkańskim. Kwitnie wtedy, gdy inne rośliny są w stanie uśpienia, przez co może urozmaicić twój uśpiony ogród. Sprawdź, jak go uprawiać.
Jak wygląda ciemiernik?
Ciemiernik (Helleborus) należący do rodziny jaskrowatych odznacza się silnie zbudowaną łodygą sięgającą do 80 cm wysokości. Grube liście są odporne na niskie temperatury. Ich skórzasta struktura przyozdobiona jest większymi lub mniejszymi ząbkowaniami na brzegach. Liczne pręciki w centrum kwiatu otoczone są pięcioma okazałymi płatkami w kolorach bieli, zieleni, purpury lub żółci. Owoce ciemiernika mają formę wielonasiennych mieszków o wydłużonym kształcie.
Gatunki ciemierników i odmiany
Wyróżnia się wiele gatunków i odmian ciemiernika, ale tylko niektóre z nich są popularne w uprawie. Zobacz, które z nich i ty możesz posadzić w swoim ogrodzie.
Ciemiernik biały
Najbardziej popularne ciemierniki białe (Helleborus niger) są wybierane ze względu na niezwykle późny okres kwitnienia. Mogą przystrajać wigilijne stoły jako alternatywa bardziej popularnej, krwistoczerwonej gwiazdy betlejemskiej. Ta odmiana ciemiernika ma białe kwiaty z lekkim odcieniem różu i czarne korzenie. Osiąga maksymalną wysokość 30 cm. Piękne, skórzaste liście i delikatne płatki można podziwiać od lutego do maja. Róża Bożego Narodzenia wymaga gleby próchniczej i przepuszczalnej. Odmiany ciemiernika białego to:
- „Praecox” – jej duże, białe kwiaty kwitną nawet we wrześniu; lubi zacienienie i żyzne podłoże;
- „Christmas Carol” – ta odmiana ciemiernika białego jest nieco wyższa, bo dorasta do 50 cm wysokości.
Ciemiernik cuchnący
Nazwa tej odmiany jest ściśle powiązana z jej zapachem, nieprzyjemnym dla ludzi. Helleborus foetidus pochodzi z południowo-zachodniej Europy i jest wyższy od poprzednika, gdyż może osiągnąć nawet pół metra wysokości. Jego kwiaty to zaokrąglone, zwisające dzwonki o jasnozielonej barwie z purpurowymi brzegami. Okres kwitnienia zaczyna się w lutym i trwa do czerwca.
Jako gatunek niewymagający i samo rozsiewający się idealnie pasuje do naturalistycznego ogrodu z odrobiną artystycznego chaosu. Jednak ze względu na zapach z pewnością tylko niektórzy ogrodnicy się na niego zdecydują.
Ciemiernik czerwonawy, zwany purpurowym
Helleborus purpurascens pochodzi z obszaru Karpat. To niski ciemiernik osiągający zaledwie 30 cm wysokości. Wyróżnia się kwiatami w odcieniach fioletu. Może zakwitnąć późną zimą, a kwiaty utrzymują się nawet do wiosny. To gatunek naturalnie występujący w Bieszczadach i objęty ochroną ścisłą.
Ciemiernik korsykański
Helleborus argutifolius wyróżnia się żółtozielonymi kwiatami. Dobrze czuje się w półcieniu i jest wrażliwy na mroźne wiatry. Ma zimozielone liście.
Ciemiernik wschodni albo orientalny
Helleborus orientalis to już kolejny gatunek o zwisających kwiatach. Naturalnie występujący w Bułgarii, Turcji i na Kaukazie. Ma kwiaty w odcieniach różu, czerwieni i bieli. Cała roślina może mieć nawet ponad 50 cm wysokości. Jego odmiany to:
- „Spring Beauty”;
- „Atrorubens”;
- „Picotee Strain”;
- „Blue Lady”;
- „Red Lady”;
- „Yellow Lady”.
Ciemiernik ogrodowy
Helleborus x hybridus jest efektem krzyżówki kilku dzikich gatunków. W efekcie jego widowiskowe kwiaty zachwycają purpurą, żółcią czy różem oraz nawet nakrapianymi akcentami, w zależności od odmiany. Niektóre dostępne z nich to:
- „White Spotted Lady”;
- „Ashwood Garden Hybrids”;
- „Double Vision”;
- „Yellow Lady”.
Jakie wymagania uprawowe ma ciemiernik?
Te piękne kwiaty są nie tylko łatwe w uprawie, ale i długowieczne. Poszczególne okazy ciemiernika mogą rosnąć nawet 10 lat. Optymalne warunki do jego uprawy to:
- stanowisko – półcieniste do cienistego, osłonięte od wiatru;
- gleba – próchnicza, wilgotna, z dużą zawartością wapnia;
- mrozoodporność – są bardzo odporne na niskie temperatury.
Jak pielęgnować ciemiernik?
Ciemierniki są wytrwałymi roślinami, które nie potrzebują dużej ilości nawozu. Wystarczy zasilić je raz do roku preparatem wieloskładnikowym. Inną opcją jest też rozłożenie wokół ciemierników warstwy obornika lub kompostu. Należy to zrobić jesienią, aby rośliny mogły pięknie zakwitać już zimą.
W przypadku suszy musisz podlewać okazy. To zdecydowanie wilgociolubne rośliny, a zatem nie poradzą sobie z długotrwałym brakiem wody. Rób to najlepiej rano albo wieczorem. W południe skupione promienie słoneczne mogą poparzyć liście ciemiernika, a tego na pewno chcesz uniknąć.
Ponadto, aby wyhodować naprawdę okazałą roślinę, pamiętaj, aby ściąć najstarsze liście. W ten sposób umożliwisz pojawienie się nowych, młodych pędów. Dzięki temu zabiegowi będą one także miały lepszy dostęp do światła.
Ciemiernik – czego unikać?
Roślina ta bardzo źle toleruje przesadzanie i potrzebuje czasu, aby w pełni przystosować się do nowego stanowiska. Trzeba też uważać, by nie sadzić ciemiernika w zagłębieniu terenu. Może to spowodować, że podziemne części rośliny zgniją.
Aranżacja z ciemiernikami
W aranżacjach naturalistycznych na świeżym powietrzu ciemierniki pięknie wyglądają, skomponowane z krzewami czy drzewami. Z pewnością nadadzą charakter tradycyjnemu lub rustykalnemu ogrodowi. Mniejsze gatunki świetnie sprawdzą się też jako ozdobny element skalniaków. W mieszkaniach natomiast nawet pojedyncze egzemplarze będą pięknie wyglądały zimą.
Ciemiernik – nasiona czy sadzonki. W jaki sposób rozmnażać tę roślinę?
Ciemierniki łatwo się rozmnaża poprzez wysiew nasion lub podział rozrośniętej kępy. Najlepszym okresem na rozmnażanie jest wczesna wiosna. Jeśli zdecydujesz się na podział kęp, przeprowadź go w maju po kwitnieniu roślin. Aby operacja zakończyła się sukcesem, pamiętaj, aby każda kępa miała co najmniej 2–3 pąki oraz 3–5 liści.
Gdzie kupić sadzonki lub nasiona? Jaka jest ich cena?
W zależności od odmiany sadzonka ciemiernika może kosztować od 7 do 20 zł. Koszt paczki nasion nie przekracza 10 zł. Ciemierniki można znaleźć w sklepach ogrodniczych stacjonarnych, jak i internetowych. Producenci dobrze opanowali sztukę pakowania kwiatów, więc nie musisz obawiać się wysyłki sadzonek przesyłką kurierską.
Ciemiernik – zastosowanie
Rośliny te hoduje się w dwóch celach:
- jako rośliny ozdobne – niezwykle dekoracyjne kwiaty o pięknym wybarwieniu zakwitają wczesną wiosną lub nawet zimą;
- jako rośliny lecznicze – dawniej w Bieszczadach i na Słowacji purpurowa odmiana ciemiernika stosowana była w celach leczniczych do złagodzenia dolegliwości sercowych; ciemiernik kaukaski natomiast w odpowiednich dawkach używany jest podczas odchudzania.
Wszystkie części ciemiernika są trujące. Można spożywać jego części jedynie w formie przetworzonej, po wcześniej konsultacji lekarskiej. Ciemiernik ma toksyczne działanie nie tylko po zjedzeniu. Kontakt z sokiem jego kwiatów może powodować powstawanie pęcherzy na skórze. Należy na to uważać podczas zabiegów pielęgnacyjnych przy roślinie.
Dlaczego liście ciemiernika usychają?
Większość odmian ciemiernika, a przede wszystkim ten najbardziej popularny w Polsce, czyli ciemiernik biały, lubuje się w wilgotnym podłożu. Jeśli liście rośliny usychają, oznacza to po prostu nieprawidłową wilgotność ziemi. Inną opcją jest też rozwój choroby grzybowej. W takiej sytuacji na liściach prawdopodobnie pojawią się ciemne plamy. Należy wtedy usunąć zainfekowane części i zrobić oprysk niwelujący objawy choroby.
Ciemiernik to piękna roślina przypominająca nieco różę. Zadbaj o warunki jego uprawy, a ona z pewnością odwdzięczy ci się pięknym kwitnieniem. Posadź okaz w ogrodzie, a nadasz mu wiejski charakter.
