Macierzanka piaskowa to pospolita krzewinka porastająca polskie tereny. To roślina z rodziny jasnowatej. Tę bylinę bardzo łatwo uprawiać i bardzo pozytywnie wpływa na ludzi organizm. Tworzy gęste i zwarte skupiska liści.
Opis gatunku macierzanki piaskowej
Macierzanka piaskowa (Thymus Serpyllum) to jedna z kilku reprezentantek macierzanek. To bylina, którą poznano już w starożytności. Naturalnie występuje w praktycznie całym obszarze basenu Morza Śródziemnego. Znajdziesz ją także w tych miejscach w Europie, gdzie zimy mają łagodny przebieg. Jest niezwykle popularna w Polsce. Możesz ją spotkać w lesie sosnowym oraz coraz częściej widnieje w przydomowych ogródkach. Okres kwitnienia macierzanki rozpoczyna się w czerwcu i trwa do września, a nawet do października. To miododajna roślina, którą chętnie odwiedzają pszczoły i motyle.
Charakterystyka macierzanki
Macierzanka piaskowa jest podobna do kilku innych gatunków tej grupy. Nazwę tej macierzanki stosuje się także dla innych roślin do siebie podobnych. Kwiat wytwarza silnie aromatyczny zapach, w szczególności w czasie kwitnienia. Dorasta do 10 cm wysokości.
Pędy
Łodygi są gęsto ulistnione i owłosione. Mogą być pokładające lub wzniesione. Rozrastając się, roślina układa się w niską, gęstą poduszkę. Pędy ulegają rozgałęzieniu przy ziemi oraz z łatwością się zakorzeniają. Są pokryte liśćmi oraz niewielkimi kwiatuszkami.
Liście
Liście są ciemnozielone, drobne i naprzeciwległe. Ich kształt jest lancetowaty, jajowatopodłużny. Są 4 razy dłuższe niż ich szerokość i mają orzęsione brzegi. Struktura liścia od spotu jest filcowata i owłosiona, a w dotyku są skórzaste. Pośrodku pędów występują największe okazy. Nerwy boczne liści są grube, nie tworzą odrębnego nerwu brzeżnego
Kwiaty
Kwiaty macierzanki są różnorosne, wszystko zależy od gatunku. Macierzanka piaskowa ma drobne, rurkowate lub dzwonkowate kwiatki. Kielich jest długi. Kwiatuszki zebrane są w liczne, zbite kwiatostany. Występują w różowej, liliowej i fioletowej barwie.
Nasiona
Nasiona są gładkimi rozłupkami, niewielkimi orzeszkami. Rozpadają się na 4 mniejsze części.
Korzeń
Korzeń krzewinki jest zdrewniały i gałęzisty. Łatwo rozgałęzia się w glebie, dając roślinie w szybki sposób okazję do większego rozrostu.
Występowanie
Macierzanka piaskowa rośnie w miejscach intensywnie nasłonecznionych i odkrytych. Najobficiej rośnie w przepuszczalnej, piaszczystej, glinianej lub kamienistej glebie. Masowo spotkasz ją na polanach, rowach, lasach, wydmach i skarpach. Rośnie nawet na piaszczystych terenach i mrowiskach.
Wymagania uprawne
Macierzanka ma niskie wymagania uprawowe. Jej sadzenie to banalna czynność. Aby zakwitła musisz poczekać rok, bo dopiero w drugim roku wyda kwiaty.
Gleba powinna być przepuszczalna, może być uboga w składniki, ale powinna być lekko kwaśna. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym. Szybko się rozrasta poprzez swoje płożące się pędy.
Pielęgnacja
Pielęgnacja również jak i sama uprawa nie należy do skomplikowanych czynności. W momencie suchych i upalnych dni musisz regularnie ją podlewać. Musisz uważać, aby nie przelać rośliny, ponieważ nie lubi nazbyt wilgotnych ziem. Glebę możesz zasilić kompostem, jednakże marzanka poradzi sobie na ubogiej ziemi. Roślina jest odporna na różne szkodniki i choroby. Po przekwitnięciu usuń kwiatostany i okryj na zimę.
Rozmnażanie
Macierzankę rozmnaża się poprzez podział ukorzenionych pędów i odkładów. Należy zrobić to wiosną lub latem.
Możesz również wykorzystać sadzonki po kwitnieniu. Sadzonki umieść bezpośrednio w gruncie i zabezpiecz przed zimą. Aby przygotować roślinę na rozmnażanie przez sadzonki, musisz przygotować je w lipcu bądź wrześniu. Na inne miejsce posadź ją wiosną lub późnym latem w przyszłym roku i lekko przykryj. Sadź je w odległości 10-20 cm.
Ziele macierzanki piaskowej możesz również rozmnażać z nasion. Wystarczy wysiać je wiosną.
Właściwości
Macierzanka zawiera liczne substancje, które z powodzeniem działają pozytywnie na organizm człowieka. Skład chemiczny to np.:
- olejki eteryczne (cytral, karwakrol, tymol) – mają działanie antybakteryjne, wspierają pracę wątroby oraz uśmierzają ból, wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym;
- flawonoidy – to antyoksydanty, przynoszą ulgę w bólu stawów, działają przeciwzapalnie i odkażająco;
- gorycze – wspierają układ trawienny i odpowiadają za wzmocnienie organizmu;
- garbniki – działają bakteriobójczo i przeciwzapalnie. Zaleca się robić okłady na zranioną skórę, oparzenia i wrzody. Szybko zregeneruje skórę. Sprawdzi się również przy cerze trądzikowatej i na miejsce po ukąszeniu;
- saponiny – są przeciwzapalne, moczopędne i przeciwbakteryjne;
- sole mineralne oraz witaminy – wspomagają organizm w niedoborach witamin i soli mineralnych.
Zastosowanie
Macierzanka ma wiele właściwości i zastosowań. Stosuje się ją w medycynie, kuchni oraz kosmetyce. Ponadto dzięki niej możesz odstraszyć szkodniki w ogrodzie: mszyce i ślimaki.
Zastosowanie w medycynie
Poprzez liczne składniki zawarte w roślinie, np. garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne. Zawartość tych i innych substancji sprawia, że roślina wykazuje działanie rozkurczowe, przeciwzapalne, moczopędne, wiatropędne, odkażające itp. Napar możesz stosować do przepłukania jamy ustnej lub przy zaleganiu wydzieliny w oskrzelach. Z ziela korzysta się również przy wzdęciach, bólu brzucha i żołądka.
Zastosowanie w kuchni
Macierzankę w kuchni stosuje się w celu poprawy smaku potraw, podobnie jak tymianek. Możesz również wykorzystać ją do zaparzenia zdrowej herbaty.
Zastosowanie w branży kosmetycznej
Roślina wykazuje pozytywny wpływ na włosy i skórę. Wytwarza się z jej dodatkiem różne szampony, płukanki, toniki i olejki.
Kiedy zrywać macierzankę?
Macierzanka piaskowa ma właściwości lecznicze. Za surowiec zielarski służą wysuszone kwitnące pędy. Należy je zebrać z początkiem kwietnia, w pogodne dni po zniknięciu rosy. Musisz ściąć pęd tak, aby nie zabrać ze sobą części zdrewniałych i pozbawionych liści. Cienkie ziele susz w przewiewnym i zacienionym miejscu.
Gdzie posadzić macierzankę?
Macierzanka jest wyjątkową byliną, która potrafi przetrwać w niesamowitych warunkach. Idealnie nada się do posadzenia na skalniaku, w ogrodzie, na rabatach oraz w doniczce na balkonie lub tarasie. Jeśli chcesz, aby dekorowała twój balkon, musisz zapewnić jej dobry drenaż oraz dobrze nasłonecznione miejsce.
Macierzankę uprawia się przyjemnie, nie musisz zanadto dbać o nią, ponieważ ma niskie wymagania. Jej zastosowanie jest wszechstronne i chętnie wykorzystywane.
