Szalej jadowity nazywany wszą wodną jest silnie trującą rośliną. Z powodzeniem doprowadzi do śmierci zwierzęcia i człowieka w szybkim czasie. Rośnie na podmokłych terenach, np. przy zbiornikach wodnych i rowach.
Czym jest szalej jadowity?
Szalej jadowity (Cicuta Virosa) inaczej zwany cykutą, to silnie trująca roślina z rodziny selerowatych. Tej byliny nie spotyka się w przydomowej uprawie. Rośnie na terenach wodnych, bagiennych, czyli w kanałach, brzegach stawów i rzek, na torfowiskach. Potrzebuje wody, aby się rozmnażać. Wyglądem liści i zapachem przypomina pietruszkę, jednak miejsce występowania powinno dać ci do zrozumienia, że to nie jest jadalna roślina. Najbardziej spopularyzowany jest w Azji Północnej i Europie. Na terenie Ameryki występuje inna odmiana tej rośliny: szalej plamisty (Cicuta Maculata).
Wygląd szaleju jadowitego
Szalej jadowity podobny jest do selera i pietruszki. Korzeń przypomina seler, a wystające ponad ziemię pędy są podobne do liści pietruszki.
Wygląd korzenia
Korzeń szaleju podobny jest do korzenia selera. Łatwo odróżnisz te 2 rośliny poprzez przecięcie korzeni. Bulwiasty szalej ma poprzeczne komory o białych ścianach z żółtymi plamami. W środku wypełnione jest bladożółtym sokiem mlecznym. Jego zapach przypomina seler, jest korzenny, ale zdecydowanie bardziej odurzający. To za sprawą soku dochodzi do śmierci, jest on niezwykle trujący.
Pędy
Z ziemi wyrasta kilka grubych łodyg. Są one wydrążone, płasko bruzdowate i nagie. Dorastają do około 1 metra wysokości oraz są licznie rozgałęzione u nasady.
Liście szaleju
Liście są pierzaste, ostro ząbkowane, podwójne lub potrójne. Ogonki liściowe są wydrążone. Działki dolne ogonkowe, a górne mają wydęte pochwy, siedzące.
Wygląd kwiatostanów
Roślina ma duże baldachy składające się z drobnych kwiatków. Boczne są mniejsze i wzniesione wyżej. Baldach w środku jest wklęsły. Kielich może okrywać kilka wąskich i odgiętych listków lub może być w pełni nagi. Brzeg jest pięcio ząbkowy tak jak u reszty roślin baldaszkowatych. Korona jest biała, odwrotnie sercowata i równa. Ma wgięte do środka łatki. Szalej kwitnie w okresie wakacyjnym, w lipcu i sierpniu.
Owoce
Owoce są szersze niż dłuższe. Ich kształt jest prawie kulisty, dołem są ścieśnione. Faktura owoców jest gładka, a kolor brunatno-żółty. Mają 5 szerokich i płaskich żeber, gdzie 2 ostatnie zwisają w dół szyjkami.
Właściwości cykuty. Jaka trucizna znajduje się w roślinie?
We wszystkich elementach rośliny występuje jeden z 2 substancji: cykutoksyna oraz cykutol.
Cykutotoksyna znajduje się w liściach, kłączach i łodydze. Zwana jest również jadem skurczowym. To organiczny związek chemiczny, który zalicza się do grupy trujących wielonienasyconych alkoholi. Atakuje rdzeń przedłużony, tym samym upośledza odruchy niezależne, jak np. oddychanie. Substancja wpływa na korę mózgową podobnie jak działanie stan upojenia alkoholowego.
Cykutol natomiast jest trucizną niebezpieczną dla ludzi i zwierząt. Wywiera negatywny wpływ na procesy biologiczne, organy i tkanki.
Działanie trucizny w roślinie
Najbardziej trujące są łodyga i kłącza. W starożytności używano szaleju jako trucizny do wykonywania wyroków śmierci i popełniania samobójstw. Ponoć przed sądem stanął Sokrates, który musiał wypić przygotowaną truciznę. Agatha Chtistie również użyła tej rośliny w swojej powieści kryminalnej „Co się stało w Sydonie”.
Substancje toksyczne zawarte w roślinie są drgawkotwórcze, szybko przenikają do krwioobiegu i układu nerwowego. Oddziałują na część tyłomózgowia, które odpowiedzialne jest za funkcje odruchowe.
Po spożyciu szaleju następuje porażenie ośrodka oddechowego. To bezpośrednie zagrożenie życia otrutego.
Objawy zatrucia szalejem
Szalej to niesamowicie niebezpieczna roślina. Stężenie toksyn zawartych w roślinie jest niezwykle wysokie. Trucizna działa szybko, śmierć często następuje kilkanaście minut po spożyciu. Do wstąpienia objawów wystarczy naprawdę niewielka ilość świeżej cykuty.
Objawy zatrucia to:
- nudności;
- wymioty;
- biegunka;
- skurcze mięśni;
- ogólne odrętwienie;
- ślinotok;
- trudność w oddychaniu, czasem z ust wydobywa się piana;
- pieczenie błony śluzowej jamy ustnej;
- rozszerzenie źrenic;
- zaburzenia widzenia;
- drgawki zaczynające się od zgrzytania zębami, a kończą się porażeniem układu oddechowego. Stan ten prowadzi do zgonu przy zachowaniu pełnej świadomości.
Szalej jadowity nie jest rośliną przeznaczoną do domowego ogródka. Jest niezwykle niebezpieczny, pomimo niepozornego wyglądu.
Źródło zdjęcia: breki74 via Wikipedia, CC BY-SA 4.0
