Szanta zwyczajna (z łac. Marrubium vulgare) nie należy do roślin ozdobnych. Jest ceniona za swoje właściwości lecznicze. Mimo wielu korzyści z zastosowania szanta jest gatunkiem zagrożonym całkowitym wyginięciem. Poznaj wszystkie najważniejsze informacje!
Szacuje się, że na świecie istnieje aż 500 tysięcy gatunków roślin. Nie wszystkie zostały jednak jak dotąd poznane. Wśród około 310 tysięcy odkrytych roślin wyróżniamy takie, które są swoistym upiększeniem otoczenia (rośliny ozdobne) oraz odmiany cenione ze względu na smakowite owoce. Nie należy zapominać również o roślinach, które cechują się właściwościami leczniczymi. Jedną z nich jest szanta zwyczajna. Jej łacińska nazwa brzmi Marrubium vulgare i najprawdopodobniej pochodzi od hebrajskiego słowa „marrob” oznaczającego gorzkie ziele stosowane przez Izraelitów. Sprawdź, jak uprawiać roślinę!
Szanta zwyczajna (Marrubium vulgare) – opis rośliny
Szanta zwyczajna jest wieloletnią byliną należącą do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jej innymi nazwami są:
- krzecina;
- krzeszyna;
- gojnik;
- gorzkie ziele.
Marrubium vulgare (łacińska nazwa szanty zwyczajnej) pochodzi z terenów Azji, Afryki Północnej i Europy. Mrozoodporna roślina znajduje się na „Czerwonej liście roślin i grzybów Polski”, co oznacza, że jest zagrożona całkowitym wyginięciem. W związku z tym w naszym kraju bardzo trudno spotkać ją rosnącą w środowisku naturalnym.
Morfologia szanty zwyczajnej
Szanta zwyczajna dorasta do 50 cm wysokości. Jej pokrój jest wzniosły, gałęzisty. Zielonawoszara łodyga jest owłosiona (włoski gwiazdkowate), a w górnej części jest czterokanciasta. Młode pędy są gęsto pokryte białawymi, puszystymi włoskami. Korzeń rośliny jest biały, prosty i drewniejący. Liście są podzielone: dolne mają kształt sercowaty, a górne – jajowaty. Blaszka liściowa ma wymiary od 1,5 do 4 cm długości i od 1 do 3,5 cm szerokości. Powierzchnia liści jest owłosiona cienkimi, białymi włoskami. Białe kwiaty szanty zwyczajnej są zebrane w gęste skupienia w kątach liści. Owocami są podługowate rozłupki.
Uprawa i pielęgnacja szanty zwyczajnej
Roślina nie jest zbyt wymagająca w uprawie. Istnieją jednak pewne obowiązkowe czynności pielęgnacyjne. Szanta zwyczajna wymaga systematycznego nawadniania, odchwaszczania, nawożenia i spulchniania gleby. Rozmnażanie rośliny odbywa się wyłącznie z nasion. Wysiew powinien odbyć się w kwietniu. Pierwsze wschody po wysianiu widoczne są po mniej więcej dwóch tygodniach.
Warunki glebowe i pożądane stanowisko
Choć roślina lecznicza jest rzadko spotykana w środowisku naturalnym bardzo dobrze rośnie w polskich warunkach. Aby zapewnić jej odpowiedni rozwój, konieczne jest zastosowanie gleby przepuszczalnej o dobrej strukturze i dużej zawartości wapnia. Bylina wymaga również wysoko nasłonecznionego stanowiska.
Kwitnienie szanty zwyczajnej
Kwiaty szanty zwyczajnej są matowo białe. Ich korona ma 7 mm długości i jest czterowargowa. Górna warga jest 2-łatkowa, natomiast dolna – 3-łatkowa. Kwiatostany posiadają 4 krótkie pręciki oraz słupek z dwudzielnym znamieniem. Roślina kwitnie od czerwca do września.
Skład szanty zwyczajnej
Prozdrowotne właściwości rośliny leczniczej wynikają z jej wyjątkowego składu. Szanta zwyczajna jest bogata w gorzki związek o nazwie marubina. Związek ten należy do grupy diterpenoidów i jest odpowiedzialny za gorzki smak rośliny oraz właściwości żółciopędne. W szancie znajduje się również:
- premarubina;
- vulgarol i murebenol (alkohole diterpenowe);
- sterole;
- triterpeny;
- flawonoidy (luteolina, apigenina oraz kwercetyna);
- tanin;
- olejki eteryczne;
- garbniki.
Roślina charakteryzuje się zawartością soli mineralnych, kwasów organicznych, śluzów oraz saponiny. Co więcej, w składzie znajdują się również witaminy A, E oraz K, hormony, kwasy żywiczne, alkaloidy.
Zastosowanie rośliny leczniczej
Szanta zwyczajna jest ceniona przede wszystkim za swoje korzystne działanie. Surowcem prozdrowotnym jest ziele, które należy zebrać w czerwcu oraz lipcu i ususzyć. Roślina wykazuje właściwości pozwalające łagodzić, a nawet całkowicie wyleczyć:
- dolegliwości trawienne;
- schorzenia wątroby;
- anemię;
- astmę;
- zaburzenia miesiączkowania;
- choroby układu oddechowego.
Co więcej, szanta pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci oraz reguluje częstotliwość skurczów serca. Ma również działanie uspokajające, wykrztuśne i moczopędne.
Szanta zwyczajna jest nieco zapomnianą rośliną, której grozi wyginięcie. Ze względu na wyjątkowe właściwości warto jednak postawić na jej uprawę. Pielęgnacja nie przysporzy zbyt wielu problemów.
