W ostatnich latach moda na ozdobne rośliny doniczkowe przybrała na silę. Wiele osób prześciga się w uprawie coraz to nowych, niezwykłych gatunków. Stapelia, należąca do sukulentów, zdecydowanie podpada pod kategorie roślin nietypowych! Sprawdź, jakie ma wymagania i czy jesteś w stanie je jej zapewnić.
Stapelia – pochodzenie rośliny
Stapelia (łac. Stapelia), nazywana także brudnotą lub gwiazdą szeryfa, znana jest w Polsce przede wszystkim jako roślina doniczkowa. Oryginalnie pochodzi ona z gorącego klimatu południowej, wschodniej oraz środkowej części Afryki.
Stapelia – zagrożenie i ochrona
Od 2004 roku stapelia, jako endemiczny gatunek Namibii, znalazła się w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych; została objęta kategorią LC (ang. least concern), czyli najniższego ryzyka. Największym potencjalnym dla stapelii zagrożeniem jest zbieranie okazów tej rośliny. Chwilowo, na szczęście, dynamika populacji oceniana jest jako stabilna.
Stapelia – opis sukulenta
Stapelia jest rośliną z rodziny trojeściowatych (Asclepiadaceae) albo toinowatych (Apocynaceae).Jest wieloletnim, wiecznie zielonym sukulentem. Dorasta do wysokości od 5 do 30 cm. Wytwarza liczne pędy i skupiny. Posiada gruboszowate, sztywne łodygi, wyprostowane lub płożące. Mogą być gołe lub znikomo omszone. W zależności od tego, na jak silne działanie słońca były narażone łodygi, przyjmują zielony lub czerwonawy kolor. Posiadają karbowane lub ząbkowane krawędzie. Stapelia posiada zredukowane, mięsiste liście, tworzone na węzłach i szybko opadające. Zdarzają się, choć rzadko, także bezlistne rośliny.
Szczególną uwagę zwracają kwiaty stapelii. Na młodych pędach tworzą się, od jednego do dziesięciu, obupłciowe kwiaty, dzwonkowate lub przyjmujące kształt pięcioramiennej gwiazdy. Przyjmują odcienie czerwieni, żółci albo fioletu. Ich średnica może wahać się od 0,6 do nawet 40 cm. Stapelia posiada małe, lancetowate lub skrzydłowate działki kielicha. Korona zewnętrzna rośliny jest głęboko dzielna; posiada gwiaździste rozpostarte płatki, wewnątrz poprzecznie prążkowane, liniowane, cętkowane albo marmurkowe. Zwykle są owłosione, zwłaszcza tuż przy dnie. Z kolei korona wewnętrzna składa się z pięciu płatków zewnętrznych i pięciu płatków wewnętrznych. Zdarzają się przypadki, w których korona wewnętrzna otoczona jest pierścieniem, tak zwanym annulus.
Kwiaty są zazwyczaj zapylane przez muchówki. Ponadto są żywicielskimi dla larw motyli Danaus chrysippus. To, co zwraca szczególną uwagę w kwiatach stapelii, to smród , jaki wydzielają – ma on przypominać zapach padliny. Warto jednak pamiętać, że mianem śmierdzącego kwiatu określa się wyłącznie Stapelię pstrą; inne gatunki pachną przyjemnie lub są bezwonne.
Ponadto stapelia posiada wrzecionowate, słabo omszone mieszki, które, po dojrzeniu, pękają podłużnie i wysypują liczne nasiona, wyposażone w aparaty lotne.
Warunki uprawy rośliny
Stapelia naturalnie zasiedla terytoria Afryki. W związku z tym w domu należy zapewnić jej podobne warunki. Roślina potrzebuje stanowiska ciepłego, słonecznego i przewiewnego. Dobrym rozwiązaniem będzie ustawienie jej na parapecie. Z drugiej strony należy bardzo uważać, aby dawka słońca nie była zbyt duża; zdarza się bowiem że stapelia, wystawiona na działanie zbyt silnych promieni słonecznych, przestaje prawidłowo się rozwijać, a jej pędy zdają się chore. Z kolei ustawienie stapelii w cieniu może skutkować pojawieniem się choroby grzybicznej.
Stapelia ma nieograniczony czas kwitnięcia, jednak z reguły przypada on od sierpnia do października. Dużo należy jednak od gleby, którą zapewnimy roślinie! Stapelia wymaga podłoża żyznego i przepuszczalnego; najlepiej sprawdzą się mieszanki żwiru i piasku. Ważna jest zimowa pielęgnacja stapelii. Podobnie jak większość sukulentów, powinna ona zimować w chłodzie, z temperaturą nie niższą niż 10 stopni Celsjusza. Nie należy martwić się zbyt suchym powietrzem, gdyż stapelii ono nie przeszkadza.
Stapelia można rozmnażać na dwa sposoby: poprzez ukorzenianie odrostów, które mają już małe korzenie albo poprzez nasiona.
Pielęgnacja stapelii
Pielęgnacja stapelii jest bardzo ważna dla prawidłowego wzrostu rośliny.
Raz na dwa tygodnie warto zapewnić jej nawóz dla kaktusów i sukulentów, jednak nieco żyźniejszy. Specjaliści radzą, aby nie podawać go zbyt dużo i zbyt często, gdyż stapelia ma tendencję do przyrastania. Podobnie jak większość sukulentów stapelia gromadzi wodę w pędach. Oznacza to, że podlewanie jej zbyt często i obficie może doprowadzić do gnicia. Warto upewnić się, że woda nie zalega w doniczce. Oczywiście nie jest wskazane również całkowite wysuszenie gleby ważne jest zapewnienie umiarkowanie wilgotnej gleby. Należy także pamiętać, że w połowie wiosny stapelia powinna zostać przesadzona.
Roślinę warto regularnie przeglądać; jest to ona bowiem narażona na atak ze strony wełnowca korzeniowego i pędowego. To niewielkie owady, zaliczone do pluskwiaków. Ich pojawienie się sprzyja natomiast rozwojowi grzybów i innych chorób roślin.
Stapelia – zastosowanie
Rośliny z rodzaju stapelia były używane w medycynie; posiadają bowiem działanie antyzapalne i antyreumatyczne. Obecnie stapelia stanowi przede wszystkim roślinę doniczkową lub ogrodową (w odpowiednim klimacie). Ciekawostką jest, że w Polsce największą kolekcję stapelii może pochwalić się Ogród Botaniczny w Lublinie.
Stapelia – podsumowanie
Jak widać powyżej stapelia stanowi dość wymagającą w uprawie roślinę. Należy zapewnić jej bardzo konkretne warunki i stale jej doglądać, aby upewnić się, że nie została zaatakowana przez szkodniki lub choroby. Nie da się jednak ukryć, że jest to dość atrakcyjna w wyglądzie roślina, dlatego(o ile jej wymagania nie zniechęcają do jej uprawiania) warto mieć ją w swoim domu.
