Robienie zielnika kojarzy się z pracą domową z biologii? Pora przełamać ten stereotyp! Tworzenie własnego atlasu roślin może być ciekawym i pouczającym zajęciem. Wykorzystaj swoją kreatywność do poznawania otaczającego cię świata i zrób swój zielnik.
Samodzielne wykonanie albumu i atlasu to spore wyzwanie. Taka praca uczy cierpliwości i precyzji, ale też daje niemałą satysfakcję. Podpowiadamy sprawdzone sposoby na to, jak zrobić zielnik.
Najważniejsze etapy pracy – profesjonalny poradnik
Na początku trzeba zaznaczyć, że powstawanie zielnika to długotrwały i pracochłonny proces. Dla ułatwienia można podzielić go na etapy i stopniowe powiększanie kolekcji. Wiele zależy od tego, skąd pozyskujesz rośliny oraz jak duży zbiór chcesz zgromadzić. Warto zacząć od tego, żeby określić rodzaj twojego zielnika. Możesz kompletować okazy do zielnika roślin łąkowych, roślin drzewiastych, roślin miododajnych itp. Temat przewodni zależy od ciebie, jednak warto go znać od samego początku pracy. To znacznie ułatwi organizację i poszukiwania.
Jakie materiały będą przydatne do stworzenia zielnika?
Zielnik, który oprócz wartości sentymentalnej będzie miał wartość dydaktyczną lub wręcz naukową, powinien być wykonany w sposób profesjonalny. Oznacza to konieczność pozyskania kompletnych roślin – wszystkich ich części, a więc: korzeni, łodygi, liści, kwiatów i nasion. Jeśli roślina jest duża i nie zmieści się na kartce, możesz ją podzielić na fragmenty. Do pozyskiwania roślin w terenie będą potrzebne łopatka i widełki, czasem rękawiczki i pojemnik lub woreczek, do którego zbierzesz roślinę. Zebrane materiały roślinne muszą być rozprostowane, wysuszone oraz przymocowane do stron zielnika. Należy więc zaopatrzyć się w duży blok, najlepiej w formacie A4 lub A3. Najlepszy będzie papier bezkwasowy lub brystol.
Zielnik krok po kroku: jak zacząć?
Zacznij od określenia siedliska roślin, które chcesz uwiecznić w swoim zielniku tematycznym. Następnie zdecyduj, skąd będziesz mógł pozyskać okazy do swojej kolekcji. Możesz wziąć ze sobą kieszonkowy atlas roślin. Wśród okazów porastających dany obszar wybieraj najbardziej typowe dla gatunku. Gdy już znajdziesz odpowiedni kwiat, delikatnie wykop go razem z korzeniami. Wybieraj typowe egzemplarze roślin do swojego zielnika. Jeśli uda ci się trafić taki, gdzie na jednym osobniku będą kwiaty i owoce z nasionami, będzie on idealny do twojej kolekcji. Nie zbieraj okazów porażonych przez choroby i zaatakowanych przez szkodniki.
Gdzie i kiedy najlepiej zbierać okazy?
W jakie miejsce wybierać się na zbiory? Może to być pobliski las, łąka, a nawet twój własny ogród. Pamiętaj przy tym, aby pod żadnym pozorem nie pozyskiwać żadnych roślin z obszarów chronionych. Nie wybieraj się do rezerwatu ani parku narodowego z zamiarem zbierania okazów. Na wyprawę wybierz się w bezdeszczowy dzień. Zbieraj okazy, gdy liście zdążą obeschnąć z rosy. Najlepsze są godziny okołopołudniowe.
Jak zbierać i oznaczać rośliny do zielnika?
Rośliny zbieraj delikatnie i ostrożnie, aby nie uszkodzić korzeni znajdujących się obok. Wybrane okazy na miejscu oczyść z pozostałości ziemi i pajęczyn. Od razu przystąp do opisywania znalezionego egzemplarza. Przede wszystkim dokładnie opisz stanowisko i niektóre cechy rośliny, które mogą ulec zmianie z czasem, czyli przede wszystkim zapach i kolor. Zanotuj też datę zbioru. Aby ułatwić sobie identyfikację roślin, zrób jej zdjęcie. Dzięki temu będziesz mógł rozpoznać ją potem po kwiatach, nasionach i liściach.
Jak postępować z okazami po zbiorze?
Należy zweryfikować, czy zebrane rośliny zmieszczą się na stronach zielnika w formacie A3 lub A4. Jeśli nie, będzie potrzebne podzielenie ich w takich sposób, aby zachować wszystkie ważne fragmenty: korzenie, kawałek pędu, liście, kwiaty i owoce oraz nasiona. Po zbiorze kwiaty zwykle nieco więdną, dlatego należy jak najszybciej je rozprostować i spłaszczyć. W tym celu można umieścić je w prasie botanicznej lub grubej książce.
Jak zrobić praskę botaniczną?
Do samodzielnego wykonania będziesz potrzebować cienkiej drewnianej sklejki, listwy, nitki i igły, nożyczek oraz podstawowych narzędzi, które znajdziesz w swoim warsztacie domowym. W kawałkach sklejki trzeba zrobić otwory wentylacyjne. Cienkie warstwy łączy się ze sobą za pomocą konstrukcji z deseczki. W ten sposób można wykonać praskę, która umożliwi ci wygodne i skuteczne suszenie nawet grubszych części rośliny. Dobrym pomysłem jest cięcie na plastry grubszych części roślin, szczególnie cebul, fragmentów karp i zgrubiałych pędów.
Co zamiast praski?
Amatorskim sposobem jest zastąpienie praski większym zeszytem lub książką. Między strony należy włożyć rozprostowane okazy roślin uprzednio obłożone kartkami czarno-białych gazet. Całość warto przycisnąć ciężką książką albo płaskim kamieniem. Użycie gazet pomaga skutecznie odprowadzić nadmiar wilgoci z tkanek roślinnych, dlatego wymieniaj je co jakiś czas na świeże, gdy zobaczysz, że są pogniecione lub wilgotne.
Czy do zielnika można wykorzystać kwiaty i zioła będące pod ochroną?
Roślin dzikich chronionych nie wolno zbierać ani niszczyć. Przed zerwaniem upewnij się, czy dana roślina nie należy do gatunków zagrożonych wyginięciem i znajduje się pod ochroną. Listy takich roślin są na bieżąco aktualizowane i gatunki, które 4 lata temu były chronione, wcale nie muszą być chronione obecnie. Dlatego warto na bieżąco monitorować ich status. Poza tym rośliny będące pod ochroną to tylko i wyłącznie okazy dzikie. Kwiat uprawny tego samego gatunku rosnący na działce nie jest rośliną chronioną i można go umieścić w zielniku ze stosowną adnotacją określającą miejsce, z którego został pozyskany.
Przygotowanie karty zielnikowej – jak przyklejać i opisywać rośliny?
Zasuszone rośliny należy przymocować do karty zielnika. Zachowaj zasadę, że na jednej kartce znajduje się jeden egzemplarz lub fragmenty okazów określonego gatunku. Rośliny należy przymocowywać przy pomocy cienkich pasków papieru przymocowane białym klejem. Alternatywnym sposobem jest użycie plastrów. Odradza się stosowania taśmy samoprzylepnej, ponieważ ma tendencję do odklejania. Grubsze okazy można przymocować do kart mocną nitką. Każdą roślinę należy opisać łacińską nazwą gatunku i rodziny, dokładnym miejscem i datą zbioru oraz imieniem i nazwiskiem zbieracza.
Jak przechowywać gotowe herbarium?
Aby twój zielnik był trwały, nie umieszczaj roślin w koszulkach foliowych, ponieważ brak dobrej wentylacji może spowodować pleśnienie. Gotowe karty warto przełożyć papierem pakowym, a całość przechowywać w teczce z tektury. Postaraj się sporządzić dokładną dokumentację i oznaczenia roślin. Dzięki temu możliwa będzie ich identyfikacja nawet po dłuższym czasie. Jeśli chcesz, możesz załączyć fotografie okazów wykonane w momencie zbioru.
Zbieranie roślin i tworzenie zielnika to bardzo przyjemne i relaksujące hobby. Jeśli lubisz poznawać przyrodę i interesujesz się botaniką, to zajęcie będzie idealną rozrywką dla ciebie.
