Starzec Jakubek (Jacobaea vulgaris Gaertn.) to trująca i bardzo niebezpieczna roślina z rodziny astrowatych. Sprawdź, jak go rozpoznać spośród innych roślin i skutecznie zwalczyć.
W dawnych czasach wierzono, że starzec jakubek jest rośliną, której spożycie wpływa dobroczynnie na układ pokarmowy. Z tego powodu wywary z niego podawano osobom cierpiącym na chorobę wątroby. Dzisiaj wiemy, że jest ona nie tylko bardzo toksyczna, ale także ma działanie rakotwórcze. Z poniższego artykułu dowiesz się jak rozpoznać starca i skutecznie wyeliminować go ze swojego ogrodu.
Starzec jakubek – występowanie
Starzec jakubek to roślina, która w naszym kraju występuje wyjątkowo powszechnie. Najczęściej można spotkać go na polach uprawnych pomiędzy burakami. Jego inne popularne siedliska to także przydrożne rowy, zarośla, łąki a także niestety pastwiska. Szczególnie na tych ostatnich jest wyjątkowo niebezpieczny, ponieważ stanowi duże zagrożenie dla zwierząt hodowlanych.
Na tę niebezpieczną roślinę można natknąć się praktycznie w całej Europie. Występuje także licznie na szerokich obszarach w Azji i Północnej Afryce (szczególnie w Algierii i Maroko).
Starzec jakubek – charakterystyka
Zazwyczaj starzec jakubek jest rośliną jednoroczną, jednak w sprzyjających warunkach może przerwać zimę i stać się gatunkiem dwuletnim. Jego łodyga wyrasta z umieszczonego pod ziemią grubego kłącza i może wznosić się nawet na wysokość 120 cm. Pędy mogą być owłosione lub nagie.
Odcinki liście odstają niemal całkowicie pod kątem prostym. Dolne mają kształt lirowaty a górne są pierzastodzielne. U nasady można wyraźnie zauważyć przeważenie. Młode listki rozpoznasz po tym, że są wełnisto owłosione.
Starzec produkuje żółte kwiaty, które tworzą koszyczki o średnicy 1,5-2,5 cm. Ich puch kielichowy jest wyraźnie dłuższy od owocu i łatwo odpada.
Ekspansja starca jakubka
Kiedy kwiaty starca przestają kwitnąć przekształcają się w niełupki, w których znajdują się nasiona. Opisywany chwast jest niezwykle ekspansywny. Pojedynczy kwiat jest w stanie wydalić nawet 7 tysięcy nasion, które rozsiewane są przez wiatr.
Niemal natychmiast po zetknięciu się z podłożem kiełkują. Okres wegetacyjny tych roślin jest bardzo długi a ich namnażanie bardzo intensywne. To właśnie z tego powodu zarówno rolnicy, jak przedstawiciele Lasów Państwowych apelują, aby uważać na dotykanie i zbieranie tych niepozornych żółtych kwiatów.
Starzec jakubek – dlaczego jest tak szkodliwy?
W dawnych czasach wierzono, że starzec jakubek jest rośliną leczniczą. Napary z niego polecano przede wszystkim osobom, które cierpiały na nadciśnienie. Częstowana nimi także ludzi chorych na wątrobę, często starszych. Szczególnie ten ostatni fakt brzmi upiornie w kontekście naszej dzisiejszej wiedzy.
Starzec jakubek zawiera rozliczne toksyczne substancje. Naukowcy wyróżnili między innymi:
- kwas fumarowy;
- senecynę;
- alkaloidy pirolizydynowe;
- senecjoninę.
Są to związki, które mają bardzo toksyczny wpływ na pracę organów wewnętrznych. Dzisiaj wiemy, że starzec jest hepatotoksyczny, co oznacza, że niszczy wątrobę zamiast ją leczyć. Za jego sprawą może dojść także do uszkodzenia trzustki. Na domiar złego udowodniono również działanie kancerogenne tego gatunku. Co istotne zatrucie powodują zarówno rośliny świeże, jak i suszone.
Starzec jest szczególnie niebezpieczny dla małych zwierząt domowych i dla bydła. Często jego ofiarą padają konie, u których powoduje nie tylko zniszczenie wątroby, ale także uszkodzenia układu nerwowego, co w finale prowadzi do śmierci zwierzęcia.
Na szczęście wypadki z udziałem starca na łąkach i pastwiskach są bardzo rzadkie. Kwat ten ma wyjątkowo nieprzyjemne zapach i smak, dlatego jego zjedzenie przez zwierzę jest bardzo mało prawdopodobne. Mimo wszystko nie można go jednak wykluczyć, dlatego znalezione jakubki trzeba jak najszybciej wyeliminować.
Jak skutecznie zwalczać starce?
Jak pozbyć się rośliny, która jest tak ekspansywna? Zadania nie ułatwia fakt, że młode siewki starca są całkowicie niepodobne do jego dorosłej formy. W warunkach ogrodowych zwalczanie chemiczne nie jest zazwyczaj konieczne. Zaleca się wytrwałe i konsekwentne mechaniczne usuwanie tych chwastów.
Na pastwiskach zaleca się wykorzystywanie wyłącznie dobrej jakości sprawdzonego materiału siewnego. Dobrą praktyką jest również usuwanie chwastów z miedz, rowów i nieużytków, które graniczą z twoim terenem. W ten sposób ryzyko przeniesienia nasion jest zdecydowanie niższe, chociaż nie można go całkowicie wykluczyć.
Starzec Jakubek nie jest, jak kiedyś myślano, rośliną leczniczą. Wręcz przeciwnie. W jego składzie znajdują się niebezpieczne toksyny, które stanowią zagrożenie dla życia i zdrowie zarówno ludzi, jak i zwierząt.
