Sarniaki (rodzaj Sarcodon) to grzyby należące do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae). Ich górna powierzchnia kapelusza pokryta jest zwykle łuseczkami, najczęściej w różnych odcieniach brązowego i żółtawego. Charakterystyczny jest dla nich kolczasty hymenofor, który zbiega na trzon. Ma on barwę od szarej do brązowej.
Systematyka i nazewnictwo
Sarniaki klasyfikowane są w rodzinie kolcownicowatych (Bankeraceae), rzędzie goździkowców (Thelephorales) w gromadzie podstawczaków (Agaricomycetes) w podgromadzie podstawczaków właściwych (Agaricomycotina) w typie podstawczaki (Basidiomycota) w królestwie grzybów (Fungi). W polskim piśmiennictwie mykologicznym za sprawą Barbary Gumińskiej i Władysława Wojewody od 1968 roku funkcjonuje dla tych grzybów nazwa sarniaki. Wcześniej Stanisław Chełchowski określał je mianem kolczaków.
Charakterystyczne cechy
Sarniaki mają mięsisty, niestrefowany i niekorkowaty miąższ. Ich zarodniki są brązowe, okrągłe do eliptycznych, brodawkowane lub guzkowate, pozbawione pory rostkowej. To grzyby mikoryzowe, rosnące głównie w symbiozie z drzewami iglastymi, zwłaszcza świerkiem, sosną i jodłą. Najczęściej spotykane są w górskich lasach iglastych.
Gatunki występujące w Polsce
W Polsce występują 3 gatunki sarniaków:
- sarniak świerkowy (Sarcodon imbricatus);
- sarniak jasnonogi (Sarcodon leucopus);
- sarniak sosnowy (Sarcodon squamosus).
Sarniaki świerkowy i sosnowy należą do najpospolitszych przedstawicieli tego rodzaju. Rozwijają się w lasach iglastych, tworząc symbiozę odpowiednio ze świerkiem i sosną. Sarniak jasnonogi występuje rzadziej, rośnie pod świerkami. Właściwie nie wiadomo, czy jeszcze można go spotkać w Polsce. W historii opisano tylko jedno stanowisko i obecnie uważa się go za gatunek wymarły w kraju.
Sarniaki to popularny rodzaj grzybów z rodziny kolcownicowatych, dobrze rozpoznawalny dzięki charakterystycznemu kolczastemu hymenoforowi. W polskich lasach iglastych możemy spotkać co najmniej 2 gatunki tych smacznych i jadalnych grzybów. Warto poznać ich cechy, aby bezpiecznie je zbierać.
