Charakterystyka zatruć grzybami
Jakie są mity i fakty?
Jest wiele mitów na temat grzybów trujących. Niektórzy twierdzą, że grzyby trujące są zawsze gorzkie, niesmaczne lub mają nieprzyjemny zapach. Te stwierdzenia są jednak fałszywe. Nie istnieje żaden pewny sposób, aby na pierwszy rzut oka odróżnić grzyby jadalne od trujących. Nawet grzyby nadgryzione przez ślimaki czy owady mogą być trujące, jak w przypadku śmiertelnie trującego muchomora sromotnikowego.
Najgroźniejsze gatunki w Polsce
W Polsce, najwięcej śmiertelnych zatruć spowodowanych jest przez dwa gatunki muchomorów: muchomor zielonawy i muchomor jadowity. Obok nich istnieje wiele innych, lżej trujących gatunków, oraz grzyby trujące jedynie w określonych warunkach, np. w połączeniu z alkoholem.
Statystyki i geografia zatruć
Europa i Stany Zjednoczone
Zatruć grzybami najczęściej doświadczają mieszkańcy Europy Zachodniej, gdzie grzybobranie jest popularnym hobby. W Stanach Zjednoczonych z kolei, zatruć grzybami odnotowuje się coraz częściej od lat siedemdziesiątych XX wieku, częściowo z powodu rosnącej popularności „naturalnej” żywności i grzybów jako halucynogenów.
Kto jest najbardziej narażony?
Dzieci w wieku poniżej 10 lat są szczególnie narażone na śmiertelne zatrucia. Wskaźniki śmiertelności w tej grupie wiekowej są o ponad 50% wyższe.
Rodzaje zatruć i objawy
Zatrucia cyklopeptydowe
Objawy takich zatruć pojawiają się dopiero po 6-8 godzinach od spożycia grzybów. Zaczynają się od silnych wymiotów, biegunek, a kończą na uszkodzeniu wątroby i nerek. Jest to spowodowane obecnością amanitotoksyn, fallotoksyn i werotoksyn w grzybach.
Zatrucia gyromitrynowe
Po spożyciu takich grzybów, po 6-8 godzinach zaczynają się bóle brzucha, biegunka i osłabienie. Zatrucia te są powodowane przez gyromitrynę, która w organizmie przekształca się w monometylohydrazynę.
Zatrucia muskarynowe
Objawy pojawiają się już po 15-30 minutach od spożycia. Pierwsze to ślinotok, pocenie się i bóle brzuchu. Muskaryna jest głównym winowajcą i na szczęście istnieje na nią odtrutka – atropina.
Zatrucia koprynowe
Zatrucia koprynowe są specyficzne, gdyż wywołane są przez substancję o nazwie kopryna, występującą w grzybach z rodzaju Coprinopsis. Co ciekawe, te grzyby trujące stają się toksyczne tylko w połączeniu z alkoholem. Jeżeli spożycie alkoholu następuje w okresie do 48 godzin przed lub po spożyciu tych grzybów, można się spodziewać nieprzyjemnych objawów zatruć.
Zatrucie koprynowe objawia się w ciągu od 15 minut do czterech godzin od spożycia grzybów i alkoholu. Pierwszymi symptomami są: zaczerwienienie skóry, szczególnie na twarzy i karku, pocenie się, dreszcze oraz bóle głowy. W dalszej fazie pojawiają się także złe samopoczucie, wymioty i biegunka. W skrajnych przypadkach zatrucie koprynowe może prowadzić do zaburzeń pracy serca.
Leczenie i profilaktyka
Jedynym pewnym sposobem uniknięcia zatrucia grzybami jest zbieranie tylko tych gatunków, które są nam dobrze znane i które potrafimy jednoznacznie zidentyfikować. Jeżeli dojdzie już do zatrucia, najważniejsza jest jak najszybsza diagnoza i podjęcie stosownych kroków medycznych.
Dla zatruć muskarynowych, na przykład, odtrutką jest atropina, a leczenie jest skuteczne pod warunkiem wczesnego rozpoznania i natychmiastowego rozpoczęcia terapii. W przypadku zatrucia gyromitrynowego lub cyklopeptydowego, leczenie jest trudniejsze i może wymagać hospitalizacji oraz interwencji specjalistycznych, takich jak dializa. Każdy przypadek zatrucia jest indywidualny i wymaga specjalistycznej diagnostyki.
Podsumowanie
Grzyby trujące stanowią poważne zagrożenie, zwłaszcza dla osób, które nie są w pełni świadome ryzyka. Choć w Polsce najwięcej zatruć powodują dwa gatunki muchomorów – zielonawy i jadowity, istnieje wiele innych, mniej znanych gatunków, które mogą być równie niebezpieczne. Warto podkreślić, że nie istnieje prosty i niezawodny sposób na odróżnienie grzybów trujących od jadalnych. Ostatecznie najlepszą metodą profilaktyki jest edukacja i rozwaga. Pamiętaj, aby zbierać tylko te grzyby, które znasz i potrafisz jednoznacznie zidentyfikować. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, lepiej zrezygnować z konsumpcji.
