Budowa owocników kołpaczków
Kołpaczki to grzyby wytwarzające owocniki złożone z kapelusza o blaszkowym hymenoforze oraz trzonu. Kapelusze mają zwykle kształt paraboliczny, stożkowaty, dzwonkowaty lub półkulisty. Są higrofaniczne, pokryte suchą, komórkową skórką. Blaszki po dojrzeniu przybierają nieregularne, czarniawe zabarwienie, spowodowane niejednoczesnym dojrzewaniem zarodników. Niektóre gatunki mają na trzonie pierścień.
Cechy charakterystyczne
Kołpaczki są grzybami saprotroficznymi, rozwijającymi się na podłożach bogatych w związki azotu, często bezpośrednio na odchodach zwierząt hodowlanych. Ich zarodniki są spłaszczone, nieco kanciaste, zwykle gładkie, z pojedynczą porą rostkową. Wysyp zarodników jest ciemny, najczęściej czarny.
Systematyka
Rodzaj Panaeolus został opisany w XIX wieku przez Eliasa Friesa. Obecnie według Index Fungorum jest zaliczany do rzędu pieczarkowców (Agaricales), ale jego przynależność do konkretnej rodziny nie została dotąd ustalona. Dawniej gatunki z tego rodzaju określane były w polskiej literaturze mykologicznej nazwami: bedłka, pajęczak, pierścieniak czy kołpakówka.
Przykładowe gatunki kołpaczków
Do rodzaju Panaeolus należą między innymi następujące gatunki grzybów:
- Kołpaczek czerwieniejący – pospolity w Polsce gatunek rosnący na oborniku i wypaleniskach;
- Kołpaczek nagi – występujący w lasach liściastych i mieszanych;
- Kołpaczek cytrynowy – rozwijający się na odchodach bydlęcych;
- Kołpaczek trujący – zawierający psylocybinę, grzyb halucynogenny;
- Kołpaczek łąkowy – rosnący na łąkach i trawnikach, po deszczach.
Podsumowanie
Kołpaczki to interesujący rodzaj grzybów z rzędu pieczarkowców. Ich owocniki składają się z kapelusza i trzonu, z charakterystycznymi ciemnymi blaszkami. Preferują azotowe siedliska, często bytują na odchodach zwierząt. Należą do nich zarówno gatunki pospolite, jak i rzadkie czy trujące.
